6 – Fa caccosa - Verbi
Questa è la famiglia delle “azioni”, del “fare qualche cosa”.
Nella nostra parlata non esiste il concetto di “VERBO”.
Per tutti i verbi è stata riportata la forma “infinito”, oltre alle altre forme ritenute utili, soprattutto quelle non immediatamente desumibili dall’infinito stesso o, a parere dell’autore, maggiormente usate.
Il presente indicativo è declinato sotto l’infinito, senza traduzione.
Nel verbo per il quale non è evidenziata la declinazione, essa resta sostanzialmente inalterata ad eccezione della desinenza, desumibile per similitudine: troncamento per la prima persona singolare del presente indicativo, “v” per la prima persona singolare dell’mperfetto, “vv” per la prima persona singolare del passato remoto e “t” per il participio passato.
In dialetto non esiste il “futuro” (salvo qualche eccezione), ma si usa una forma composta: stasera vedo, domani vado, ecc..
La seconda persona plurale è di regola uguale alla seconda singolare.
Le declinazioni di uno stesso verbo sono state raggruppate sotto l’infinito, in deroga all’ordine alfabetico generale.
Ja/I’j
Io
Tu
Tu
Iss
Egli
Iéssa
Ella
Nu’j
Noi
U’j
Voi
Lò’r
Loro
M’
Me
T’
Ti
Te
C’
Ci
Ce
Se
V’
Ve
So’
Sono / Ho
Sò iu’t
Sò fatt
Sono andato
Ho fatto
Sì / S’
Sei / hai
Sì iu’t
Sì au’t
Sei andato
Hai avuto
Iè
E’
Sé’m
Siamo /Abbiamo
Sé’m iu’t
Sé’m au’t
Siamo andati
abbiamo avuto
Sé’t
Siete / Avete
S’è’t iu’t
Sé’t au’t
Siete andati
Avete avuto
Suò
Sono
M’ so’
Mi sono
M’ sò fatt v’dé
Mi sono fatto vedere
T’ sì / T’ s’
Ti sei
T’ sì fatt v’dé
Ti sei fatto
vedere
Cià
Si è
Cià fatt v’dé
Si è fatto vedere
C’ sé’m
Ci siamo
C’ sé’m ass’tta’t
Ci siamo seduti
V’ sé’t
Vi siete
V’ sé’t fatt v’dé
Vi siete fatti vedere
Ciann
Si sono
Ciann fatt v’dé
Si sono fatti vedere
M’ n’
Me ne
M’ n’ vagl
Me ne vado
T’ n’
Te ne
T’ n’ và
Te ne vai
C’ nà
Se ne
C’ nà iu’t
Se ne è andato
C’ n’
Ce ne
C’ n ia’m
Ce ne andiamo
V’ n’
Ve ne
V’ n’ ia’t
Ve ne andate
C’ n’
Se ne
C’ n’ vann
Se ne vanno
Nc’
Non ci
Nc’ vagl
Non ci vado
A’
E’
Ha
A’ iu’t / à fatt
E’ andato / Ha fatto
A’nn
Sono / Hanno
A’nn iu’t
A’nn fatt
Sono andati
Hanno fatto
Nann
Non sono
Non hanno
Nann iu’t
Nann fatt
Non sono andati
Non hanno fatto
N’n Zò / Nzò
Non sono / Hon ho
N’n zò iu’t
Nzò ditt
Non sono andato
Non ho detto
N’n zì / Nzì / Nz’
Non sei
Non hai
Nz’ iu’t
Nzì ditt
Non sei andato
non hai detto
Nà
Non è / Non ha
Nà iu’t
Nà fatt
Non è andato
Non ha fatto
N’n nzé’m
Non siamo / Non abbiamo
N’n nzé’m iu’tù
N’n nzé’m ditt
Non siamo andati
Non abbiamo detto
N’n nzé’t
Non siete / Non avete
N’n nzé’t iu’t
N’n nzé’t ditt
Non siete andati
Non avete detto
Abbadà (1)
Fare attenzione
Abbadaa n’n cadì
Stai attento a non cadere
Abbadà (2)
Far caso
I’j n’n ciabba’d
Io non ci faccio caso
Abballà
Ballare
Abball
Ballo
Abballutrà
Rotolare
Abballuotr
Rotolo
Abballutram’ru
Rotoliamolo
Abbandunà (1)
Abbandonare
Abbando’n
Abbandono
Abbandunà (2)
Lasciare andare
Abbarrà
Avvolgere soverchiando
Abbauià
Abbaiare
Abbauiéija
Abbaia
Abbénc
Farcela
Abbinc
Ce la fai
Abb’nciu’t
Avercela fatta
N’abbénc
Non ce la faccio
Abb’ià (1)
Incamminare
Abb’iam’c
Incamminiamoci
Abbi’j (m’)
Avvio (mi)
I’j mo’ m’abbi’j
M’incammino
Abb’ià (2)
Avviare
Abb’llì
Abbellire
Abb’ndà
Avventare, aizzare
Abbènd
Aizzo
Abb’ndà r’ chia’n
Aizzare i cani
Abbraccià
Abbracciare
Abb’rd’ià (1)
Avvolgere
Abb’rd’ià (2)
Arrotolare
Abb’rrìt
Arrotolo
Abb’rrit’ru
Arrotolalo
Abbruscià
Bruciare
Abb’ttunà
Abbottonare
Abb’tto’n
Abbottono
Abbuglià
Coprire
Abbugl
Copro
Abbulà
Coprire di terra
Abbu’l
Copro di terra
Abbu’l’ru
Coprilo di terra
Abbumacà
Riempire, saziare
Ruà abbumaca’t di pala’t
Lo ha riempito di botte
Abbursagnà
Bere in eccesso
M’ sòngh
abbursagna’t
Ho bevuto tanto
Abbusc’cà (1)
Buscare, prenderle
So’ abbusc’ca’t
Ho preso botte
Abbusc’cà (2)
Ricevere in dono
Abbusc’ch
Ricevo
Abbusc’ca’t
Ricevuto
M’ so’ abbu-sc’ca’t caccòsa
Mi hanno regalato qualcosa
Abbusc’cà (3)
Guadagnare
So’ abbusc’ca’t
nu m’lio’n
Ho guadagnato un milione
Abbuttà (1)
Gonfiare
Abbòtt
Gonfio
Abbòtt’ru
Gonfialo
Abbuott
Gonfi
Abbutta’t
Gonfiato
Abbuttavv,
abbuttasct,
abbuttatt,
abbuttamm,
abbuttatt’n
Gonfiai,
gonfiasti,
gonfiò,
gonfiammo,
gonfiarono
Abbuttà ru pallo’n
Gonfiare il pallone
Abbuttà (2)
Rodere
Abbòtta ncuorp
Si rode il fegato
Abbuttà (3)
Saziare
M’ sò abbutta’t d’ ficu’r
Ho mangiato fichi fino a saziarmi
Accadé
Ben figurare
(Riferito essenzial-mente all’eleganza)
Ciacca’d
Sta bene
(non sfigura)
Accaparrà (1)
Accaparrare
Accaparrà (2)
Sovrastare,
ricoprire
Accappà (1)
Ricavare
N’c sò’ accappa’t niént
Non ne ho ricavato niente
Accappà (2)
Acchiappare,
prendere
Accapp
Acchiappo
Accapp’ru
Acchiappalo
Accappà ru qua’n
Prendere il cane
Accantunà
Accantonare
Accanto’n
Accantono
Accar’zzà
Accarezzare
Accarézz
Accarizz
Accarézza
Accar’zza’m,
accar’z-za’t,
accarizz’n
Accassà
Premere
Accass
Premo
Accassam’ru
Premiamolo
Accassà ru b’tto’n
Premere il pulsante
Accattà
Comprare
Accatt
Compro
Accatta’t
Comprato
Accatt’ru
Compralo
Accazzarì
Irretire
Acchianà (1)
Livellare il terreno
Acchianà (2)
Consumare
Sòngh acchiana’t tutt r’ sòld
Ho speso tutti i soldi
Acchiarà
Diventare limpido
Riferito a liquidi (vino, olio, …), nei quali si deposita un fondo
Acciaccà (1)
Pestare
Acciacch
Pesto
Acciaccà (2)
Far male
M’ sò acciacca’t nu di’t
Mi sono fatto male ad un dito
Acciaccarià
Masticare
Acciaccaré’ij
Mastico
Acciaffà (1)
Mangiare sbrodolando
Acciaffà (2)
Accettare senza riserve
Acciaff’t’ià
Pestare i piedi in una pozzanghera
Acciarrà
Sopraffare
Acci’d
Uccidere
Acci’ch,
acci’d,
acci’d,
acc’dé’m,
acc’dé’t ,
accid’n
Acc’dènn
Uccidendo
Acc’dèra
Ucciderei
(Acc’dé’v ,
acc’di’v,
acc’déva,
acc’dava’m,
acc’dava’t,
acc’div’n)
Uccidevo,
uccidevi,
uccideva,
uccidevamo,
uccidevate,
uccidevano
Accidassi’m
Uccidessimo
Accid’ru
Uccidilo
Acci’s
Ucciso
Acc’diévv,
acc’diésct,
acc’dètt,
acc’diémm,
acc’diétt’n
Uccisi,
uccidesti,
uccise,
uccidemmo,
uccisero
Acciuccuà (1)
Chinare
Acciucch (m’)
Chino (mi)
M’acciucch ntèrra
Mi chino a terra
Acciuccuà (2)
Andare a dormire
M’ vagl acciuccuà
Vado a dormire
Acciupp’cà
Azzoppare
Acciòpp’ch,
acciuopp’ch,
acciòpp’ca,
acciupp’ca’m,
acciupp’ca’t,
acciuopp’ch’n
Acciupp’ca’t
Azzoppato
Acc’nnà
Zoppicare
Accénn,
accìnn,
accènna,
acc’nna’m,
acc’nna’t
accénn’n
Accògl (1)
Raccogliere (Riferito al bestiame al pascolo)
Accugliènn
Raccogliendo
Accuo’t
Raccolto
Accugliévv,
accugliésct,
accugliètt,
accugliémm,
accugliétt’n
Raccolsi,
raccogliesti,
raccolse,
raccogliemmo,
raccolsero
Accògl (2)
Contagiare
Ciaccuo’t l’anfluiénza
Ha preso il conta-gio dell’influenza
Acc’ttà (1)
Accettare
Accètt,
acciétt,
accètta,
acc’tta’m,
acc’tta’t,
acciétt’n
Acc’ttà (2)
Ammettere
Accòrg’c
Accorgersi
M’ n’accòrg.
T’ n’accuorg,
C’ n’accòrg,
C’ n’accurgé’m,
V’ n’accurgé’t,
C’ n’accuorg’n,
Me ne accorgo,
Te ne accorgi,
Se ne accorge,
Ce ne accorgiamo,
Ve ne accorgete,
Se ne accorgono
M’ n’accurgiévv,
T’ n’accurgiésct,
C’ n’accurgètt,
C’ n’accurgiémm,
V’ n’accurgiésct,
C’ n’accurgiétt’n,
Me ne accorsi,
Te ne accorgesti,
Se ne accorse,
Ce ne accorgemmo,
Ve ne accorgeste,
Se ne accorsero
Accòrt
Accorto
M’ n’ so accòrt
L’ho capito
Accurgènn
Accorgendo
M’ n’ sctèngh accurgènn
Lo sto capendo
Accucchià (1)
Accoppiare
Accocchj,
accucchj,
accocchia,
accucchia’m ,
accucchia’t
accucchj’n
Accocchj’ru
Accoppialo
Accucchià (2)
Connettere
N’n conta e n’accocchia
E’ fuori di testa
Accucchià (3)
Combinare
Nzò accucchia’t niént
Non ho combinato niente
Acculmà
Colmare, riempire fino all’orlo
Accolm
Colmo
Accummattà
Riparare dalla pioggia
M’ vagl accummattà
Vado a ripararmi
Accumpagnà
Accompagnare
Accumponn
Comporre
Accumpùnn
Componi
Accumpunném’ru
Componiamolo
Accumpunnènn
Componendo
Accumpuosct
Composto
Accumpunniévv,
accumpunniésct,
accumpunnètt,
accumpunniémm,
accumpunniétt’n
Composi,
componesti,
compose,
componemmo,
composero
Accuncià (1)
Aggiustare
Acconc,
accunc,
acconcia,
accuncia’m,
accuncia’t,
accunc’n
Accuncia’t
Aggiustato
Accunciavv,
accunciasct,
accunciàtt,
accunciamm,
accunciatt’n
Aggiustai,
aggiustasti,
aggiustò,
aggiustammo,
aggiustarono
Acconc’ru
Aggiustalo
Accuncià (2
Condire
Accuncià r’ maccaru’n
Condire la pasta
Accunt’ntà
Accontentare
Accuntènt,
accuntiént,
accuntènta,
accunt’nta’m,
accunt’nta’t,
accuntiént’n
Accuntènt’ru
Accontentalo
Accunz’ntì
Acconsentire
Accunz’ntissc
Acconsento
Accuppà
Attraversare
Accòpp,
accuopp,
accòppa,
accuppa’m,
accuppa’t ,
accuopp’n
Accup’rchià
Coperchiare
Accupérchj
Coperchio
Accurà
Intristire
(Il termine veniva usato anche per indicare il maiale che, scannato da persona inesperta, impiegava molto tempo a morire)
Accòr (m’)
Accoro (mi)
Accurdà (1)
Concordare
Accòrd,
accuord,
accòrda,
accurda’m,
accurda’t,
accuord’n
C’ sé’m accurda’t
Abbiamo convenuto
Accurdà (2)
Tacitare
Ru sòngh accurda’t
L’ho tacitato
Accurtà
Accorciare
Accort,
accurt,
accorta,
accurta’m,
accurta’t,
accurt’n
Acco’rt’ru
Accorcialo
Accusà
Accusare
Accu’s
Accuso
Acquiatà
Acquietare
Acquiè’t,
acquié’t,
acquièta,
acquiata’m,
acquiata’t ,
acquiét’n
Addaccià
Sminuzzare
Addacc,
addacc,
addaccia,
addaccia’m,
addaccia’t,
addacc’n
Addacquà
Annaffiare
Addacq
Annaffio
Add’bbulì
Indebolire
Add’bbulissc
Indebolisco
Add’crià
Deliziare
Add’cri’j (m’),
add’cri’j (t’),
add’cria (c’),
add’cria’m (c’),
add’cria’t (v’),
add’cri’jn (c’)
Add’cria’r (m’)
Delizierei (mi)
Add’cria’t
Deliziato
M’ sòngh add’cria’t
Mi sono deliziato
Add’gg’rì
Digerire
Add’gg’rissc
Digerisco
Add’nucchià
Inginocchiare
Add’nòcchj,
add’nuocchj,
add’nòcchia,
add’nucchia’m,
add’nucchia’t,
add’nuocchj’n
Add’nuocchj’t
Inginocchiati
Add’rzià (1)
Indovinare
Add’rzià (2)
Indirizzare
Add’rrizz
Indirizzo
Add’rzia’t
Indirizzato
Addr’zzià
Raddrizzare
Add’rrizz’ru
Raddrizzalo
Addu’c
Portare
Adducènn
Portando
Adducèra
Porterei
Addutt
Portato
Adduciévv,
adduciésct,
adducètt,
adduciémm,
adduciétt’n
Portai,
portasti,
portò,
portammo,
portarono
Adducì
Addolcire
Adducissc
Addolcisco
Addulì
Abortire
(Riferito ad una donna)
Addumannà
Domandare
Addunà
Accorgersi, rilevare
M’ l’ sò adduna’t
Me ne sono accorto
Addurà (1)
Annusare
Addo’r,
addu’r,
addora,
addura’m,
addura’t ,
addor’n
Addurà (2)
Profumare
Addurmì
Addormentare
M’addòrm – t’adduorm – ciaddòrm – ciaddurmi’m – v’addurmi’t – ciadduorm’n
Adduorm’t
Dormi
Addurmì’t
Addormentato
M’ so’ addurmì’t,
Mi sono addormentato
m’addurmiévv,
t’addurmiésct,
ciaddurmètt,
ciaddurmiétt’n
mi addormentai,
ti addormentasti,
si addormentò
si addormentarono
Addus’rà
Ascoltare
Adduos’r
Ascolto
Addus’rass’n
Ascoltassero
Affaccià (1)
Affacciare
Affaccià (2)
Dare un’occhiata
Affacc’t
Affacciati
M’ ògl i’ affaccià
Voglio andare a dare un’occhiata
Affamul’ià
Familiarizzare
Affamul’ié’ij
Familiarizzo
Aff’lià
Mettere in fila
Affì’l
Metto in fila
Affrancà (1)
Evitare
M’ n’ affranch d’ c’ ì
Evito di andarci
Affrancà (2)
Riscattare
Affrancà la tèrra d’ la Chiésa
Riscattare le terre di proprietà della Curia
Aff’rrà (1)
Afferrare, prendere
Affèrr,
affiérr,
affèrra,
aff’rra’m,
aff’rra’t,
affiérr’n
Affèrr’ru
Afferralo
Aff’rra’r
Afferrerei
Aff’rrà (2)
Litigare
Ciaffiérr’n
Litigano
Affruntà
Incontrare
Affront,
affrunt,
affronta,
affrunta’m,
affrunta’t
affrunt’n
Affucì
Rimboccare
Affucissc’t
Rimboccati, datti da fare
(Inteso anche come rimboccarsi le maniche per predisporsi al lavoro)
Affugà (1)
Affogare
Affògh,
affuogh,
affòga,
affuga’m,
affuga’t,
affuogh’n
Affugà (2)
Soffocare
M’ scté’v affugann
Stavo soffocando
Affullà
Inzuppare
Affoll,
affull,
affolla,
affulla’m,
affulla’t,
affull’n
Affunnà
Affondare
Affonn
Affondo
Aggaluppà
Scavalcare
Aggalòpp
Scavalco
Aggarbà
Aggiustare
Aggiurà
Giurare
Agg’rià
Girare
Aggi’r,
aggi’r
aggi’ra,
agg’ria’m,
agg’ria’t,
aggir’n
Agg’riann
Girando
Agg’ria’t
Girato
Agguazzà
Rannicchiare
Agguazz
Mi rannicchio
Agnu’unà
Indovinare
Agnu’uì’n
Indovino
Aijabbà
Prendere sonno
Aijabba (m’)
Prendo sonno
Aijogn
Aggiungere
Aijogn,
aijugn,
aijogn,
aijugné’m,
aijugné’t ,
aijugn’n
Aijugnèra
Aggiungerei
Aijugnù’t
Aggiunto
Aijugniévv,
aijugniésct,
aijugnètt,
aijugniémm,
aijugniétt’n
Aggiunsi,
aggiungesti,
aggiunse,
aggiungemmo,
aggiunsero
Aiuccuà
Chiocciare
Aijocca (c’)
Chioccia
La caglìna ciaijòcca
La gallina chioccia
Aijutà (1)
Aiutare
Aiju’t
Aiuto
Aijutam’ru
Aiutiamolo
Iam’ru aijutà
Andiamo ad aiutarlo
Aijutà (2)
Sbrigare,
darsi da fare
Aijutam’c
Sbrighiamoci
Aijutam’c a f’nì
Sbrighiamoci a terminare
Aiiutt’t
Sbrigati
Iamm aijutt’t
Dai, sbrigati
Aijuzà
Alzare
Aijo’z,
aiju’z,
aijo’za,
aijuza’m,
aijuza’t,
aijuz’n
Aijoz’ru
Alzalo
Allaccà
Sfinire
Allacch (m)
Sfinisco (mi)
Allaccià (1)
Allacciare
Allaccià l’ sc’carp
Allacciare le scarpe
Allaccià (2)
Spezzettare
Allaccià l’ lé’n
Spezzettare la legna
Allanì
Ammuffire
Allarià
Allargare
Allar’j
Allàrgo
Allasc’chì
Diradare
Allasc’chissc
Dirado
Allattà
Allattare
Allatt
Allatto
All’gg’rì
Alleggerire
All’gg’rissc
Alleggerisco
All’gnà
Allignare
All’ntà
Allentare
Allènt,
alliént,
allènta,
all’nta’m,
all’nta’t,
allènt’n
All’nta’t
Allentato
All’ntanà
Allontarare
All’nta’n
Allontano
All’ntàn’t
Allontanati
All’sscià (1)
Togliere asperità
All’sscià la taula
Piallare la tavola
All’sscià (2)
Accarezzare
Allìssc
Accarezzo
All’sscià la namura’ta
Accarezzare la fidanzata
All’sià
Sporcare, ungere
Alli’s
Sporco
All’ttà (1)
Ammalarsi
All’tta’t
Ammalato
Cià all’tta’t
Si è ammalato
All’ttà (2)
Allettare
(Generalmente riferito agli animali)
Allètt
Alletto
Alliétt
Alletti
Alluccuà (1)
Sgridare
Alluccuà (2)
Urlare
Allucch
Urlo
Alluggià (1)
Alloggiare
Allògg,
alluogg,
allòggia,
alluggia’m,
alluggia’t ,
alluogg’n
Alluggià (2)
Sistemare
Allumà
Sbirciare
Allu’m
Sbircio
Allum’nà
Illuminare, fare luce
Allunguà
Allungare
Allòngh,
alluongh,
allònga,
allungua’m,
allungua’t,
alluongh’n
Allusctrì (1)
Illuminare
Ciann allusctri’t gl’uocchj
Si sono illuminati gli occhi
Allusctrì (2)
Lucidare
Allusctrìssc
Lucido
Allutrà
Rotolare
Alluotr
Rotolo
All’và
Allevare
Allè’v,
allié’v,
allèva,
all’va’m,
all’va’t,
allèv’n
All’va’t
Allevato
Ammalà
Ammalare
Ammalàr’c
Ammalarsi
Ammancà
Diminuire
Ammannì
Ammannire
Ammantà (1)
Ammantare
Ammantà (2)
Allestire
Ammantà la mappa
Allestire correttamente il copricapo tradizionale femminile
Ammanz’rì
Ammansire
Ammassà (1)
Ammassare
(pasta o pane o malta)
Ammassà (2)
Raggruppare
Ammauglià
Imbrogliare
Ammaugliéija
Imbroglia
Ammétt
Allocare
Ammiss
Allocato
Amm’ntà
Inventare
Ammént
Invento
Ammiént
Inventi
Amm’ntunà
Ammonticchiare
Amm’nto’n
Ammonticchio
Amm’sc’cà
Mescolare
Ammésc’ch,
ammisc’ch,
ammésc’ca,
amm’sc’ca’m,
amm’sc’ca’t,
ammisc’ch’n
Ammésc’ch’la
Mischiala
Amm’sc’cassì’m
Mescolassimo
Amm’surà (1)
Misurare
Amm’su’r
Misuro
Amm’sur’ru
Misuralo
Amm’surà la tèrra
Misurare un terreno
Amm’surà (2)
Riempire
Amm’surà ru bicchié’r
Riempire il bicchiere
Ammuccà
Inclinare
Ammocch,
ammucch,
ammocca,
ammucca’m,
ammucca’t,
ammucch’n
Ammucchià
Ammucchiare
Ammuffì
Ammuffire
Ammuffissc
Ammuffisco
Ammuinà
Impensierire
Ammui’n (m’)
Impensierisco (mi)
Ammullà (1)
Ammollare, Rifilare
Ammullà (2)
Ammorbidire
Ammòll
Ammorbidisco
Ammuoll
Ammorbidisci
Ammupì
Ammutolire
Ammupi’ssc’t
Ammutolisci
Ammurgià
Subire, stare
Ammòrg
Subisco
Ammurrà
Chinare la testa
Ammorr
Chino la testa
(Proprio delle pecore che, per ripararsi dal sole, si stringono le une alle altre mettendo la testa sotto la pancia della vicina)
Ammurtì
Affievolire, attutire
Ammurtissc
Attutisco
Ammusscià (1)
Afflosciare
Ammossc,
ammussc,
ammosscia,
ammusscia’m,
ammusscia’t,
ammussc’n
Ammusscià (2)
Appassire
Ammussà
Imbronciare
Ammuss (m’)
Imbroncio (mi)
Analdaràr’c
Alterarsi, arrabbiarsi
Analdara’t
Alterato, arrabbiato
Ancarrà
Azzeccare, indovinare
Ancarr
Azzecco
Annasc’conn
Nascondere
Annascunn’ru
Nascondilo
Annasc’cunn’t
Nasconditi
Annasc’cu’s
Nascosto
Annasc’cunniévv,
annasc’cunniésct,
annasc’cunnètt,
annasc’cunniémm ,
annasc’cunniétt’n
Nascosi,
nascondesti,
nascose,
nascondemmo,
nascosero
Ann’ià (1)
Annegare
Anné’j
Annego
Annié’j
Anneghi
Anniann
Annegando
Ann’ià (2)
Bagnare
Chiuuéva e m’ so’ ann’ia’t sa’n sa’n
Pioveva e mi sono bagnato tutto
Ann’rvà
Innervosire
Annèrv (m’)
Innervosisco
(mi)
Anniérv (t’)
Innervosisci (ti)
Annum’nà
Nominare, citare
Annòm’n,
annuom’n,
annòm’na,
annum’na’m,
annum’na’t,
annuom’n’n
Ant’c’pà
Anticipare
Antic’p
Anticipo
Appacià
Rappacificare
Appaglià
Governare la stalla
Appalluttà
Appallottolare
Appallòtt
Appallottolo
Appannà
Accostare
(la porta, la finestra)
Apparà (1)
Pareggiare
Apparà (2)
Accostare
Apparà ru sicchj
Accostare il secchio
Appar’cchià
Apparecchiare
Apparécchj
Apparecchio
Apparicchj
Apparecchi
Appart’né
Appartenere
App’ccià (1)
Accendere
Appicc
Accendo
App’cciam’ru
Accendiamolo
App’ccià (2)
Bruciare
Ciapp’ccia’t ru òsc’ch
E’ bruciato il bosco
App’ccià (3)
Divampare
Ciapp’ccia’t ru fuo’ch
E’ divampato il fuoco
Appènn
Appendere
Appiénn
Appendi
Appì’s
Appeso
App’nniévv,
app’nniésct,
app’nnètt,
app’nniémm,
app’nniétt’n
Appesi,
appendesti.
appese,
appendemmo,
appesero
Appiénn’ru
Appendilo
App’nnènn
Appendendo
App’nnèra
Appenderei
App’nnéss
Appendessi
App’là
Intasare
Appì’l
Intaso
(Proprio di un orifizio)
App’llà
Permettere
N’n m’appèlla la cusciénzia
Non me lo consente la coscienza
App’ll’ccià
Accapigliare
App’ll’cciàr’c
Accapigliarsi
App’ll’ccia’t
Accapigliato
M’app’llicc
Mi accapiglio
App’rmétt
Promettere
App’rmiss
Promesso
App’nn’r’chià
Arrampicare
App’nn’rì’ch
Arrampico
Appr’sumà (1)
Approssimare
Appr’sumà (2)
Tentare, provare
Nt’appr’sumà
Non provarci
Appruf’ttà
Approfittare
Apprufitt
Approfitto
Appru’uà
Approvare
Apprò’v
Approvo
Appr’zzà
Apprezzare
Apprèzz,
appriézz,
apprèzza,
appr’zza’m,
appr’zza’t,
appriézz’n
Appuià (1)
Fare uno spuntino
Appuià (2)
Appoggiare
Appò’j,
appuo’j,
appòia,
appuia’m,
appuia’t,
appuo’jn
Appoi’ru
Appoggialo
Appuntà (1)
Appuntare
Appont ,
appunt,
apponta,
appunta’m,
appunta’t,
appont’n
Appuntà (2)
Spingere con forza
Appurà
Appurare
Appu’r’l
Appuralo
Appurtà (1)
Ritenere
Appòrt,
appuort,
appòrta,
appurta’m,
appurta’t,
appòrt’n
Appurtà (2)
Comportare
C’ l’appòrta buo’n
Si comporta bene
Appusà (1)
Calmare, fermare
Appòs’t
Calmati
Ciappusa’t ru viént
Si è calmato il vento
Appusà (2)
Sedimentare
Appusctà
Appostare
Apputèr’c
Farcela
Ciappòzz,
ciappuo’,
ciappò,
ciapputé’m,
ciapputé’t,
ciappuonn
Apputu’t
Fatta
C’ sò apputu’t
Ce l’ho fatta
App’zz’chià
Appiccicare
Appizz’chj
Appiccico
App’zzutà
Appuntire
App’zzu’t
Appuntisco
Armà
Armare
Arm
Armo
(Riferito alla predi-sposizione di un getto di cemento armato)
Arracanì
Arrochire
Arraffà
Arraffare
Arraffruntà
Riuscire
N’n sòngh arraffrunta’t a fà niént
Non sono riuscito a combinare niente
Arragrazià
Deliziare
Arragrazia (m’)
Mi delizia
Arraijà
Arrabbiare
Arra’ij (m’)
Arrabbio (mi)
Arraijàt
Arrabbiato
M’arraijavv,
t’arraijasct,
ciarraijatt,
ciarraijamm,
ciarraijatt’n
Mi arrabbiai,
ti arrabbiasti,
si arrabbiò,
ci arrabbiammo,
si arrabbiarono
Arramp’gnà
Arrampicare
aggrappandosi
Arrampì’n
Arrampico
Arrangià (1)
Arrangiare
M’arrang
Mi arrangio
Arrang’t
Arrangiati
Arrangià (2)
Racimolare
Arrang
Racimolo
Sò arrangia’t du’j fasciuo’l
Ho racimolato un po’ di fagioli
Arrass’m’glià (1)
Somigliare
Arrass’méglia alla mamma
Somiglia a sua madre
Arrass’m’glià (2)
Immaginare
Arrass’mégl
Immagino
Cò’m l’arrass’mégl i’j
Come la penso io
Arrauglià
Aggrovigliare
Arraògl,
arrauogl,
arraòglia,
arrauglia’m,
arrauglia’t,
arrauogl’n
Arr’cà
Portare
Arrè’ch,
arrié’ch,
arrèca,
arr’ca’m,
arr’ca’t,
arriéch’n
Arrèch’ru
Portalo
Arr’cchì
Arricchire
Arr’cchènn
Arricchendo
Arr’cchissc
Arricchisco
Arr’cchià
Orecchiare
Arrécchj.
Arricchj,
arrécchia,
arr’cchia’m,
arr’cchia’t,
arrécchj’n
Arr’ccià
Contrarre
Arr’ccià l’ scpall
Stringere le spalle
Arrégn
Riempire
Arr’gnènn
Riempendo
Arr’gnùt
Riempito
Arr’gniévv,
arr’gniésct,
arr’gnètt,
arr’gniémm,
arr’gniétt’n
Riempii,
riempisti,
riempì,
riempimmo,
riempirono
Arrìgn
Riempi
Arrign’ru
Riempilo
Arrè’ij
Stare fermo
Arrè’ij,
arrié’ij,
arrè’ij,
arr’ijé’m,
arr’ijé’t,
arrié’ij’n
Arr’ijènn
Stando fermo
Arr’iju’t
Stato fermo
Arrènn (1)
Arrendere
Arr’nnu’t
Arreso
Arrènn (2)
Restituire
Arriénn
Restituisci
Arriénn’ru
Restituiscilo
Arr’nnènn
Restituendo
Arr’nnu’t
Reso
Arrènn (3)
Essere pronte ad allattare
(Per le femmine animali, vale an-che essere pronte per essere munte)
Arrià (1)
Arrivare
Arri’v
Arrivo
Arr’ia’t
Arrivato
Sòngh arria’t
alla casa
Sono arrivato a casa
Arrià (2)
Farcela
N’n pòzz arrià
Non riesco a farcela
Arrià (3)
Raggiungere
Ru sòngh
arria’t
L’ho raggiunto
Arromp
Arare un terreno incolto
Arrubbà
Rubare
Arròbb,
arruobb,
arròbba,
arrubba’m,
arrubba’t,
arruobb’n
Arrugnà
Ingrugnire
Arr’unà
Rovinare
Arr’ui’n
Rovino
Arrunnà
Raccogliere qualcosa da terra
Arronn,
arrunn,
arronna,
arrunna’m,
arrunna’t,
arrunn’n
Arrunzà
Imbrogliare
Arronz
Imbroglio
(Detto di un lavoro eseguito in modo approssimativo)
Arrusctì
Arrostire
Arrustim’r
Arrostiamoli
Arrusctissc
Arrostisco
Arrusì
Marcire
(Riferito al legno sfibrato dalla vecchiaia)
Arrus’là
Rosolare
Arrutà (1)
Affilare
Arrò’t,
arruo’t,
arròta,
arruta’m,
arruta’t,
arruot’n
Arrutà (2)
Digrignare
Arrutà r’ diént
Digrignare i denti
Arruzz’nì
Arrugginire
Arr’zz’ià
Alzare
Arrizz
Alzo
Arrizz’ru
Alzalo
Arr’zz’ia’m’ru
Alziamolo
Arr’zz’iar’c
Alzarsi
Ascp’ttà
Aspettare
Ascpètt,
ascpiétt,
ascpètta,
ascp’tta’m,
ascp’tta’t,
ascpiétt’n
Assaggià
Assaggiare
Assagg
Assaggio
Assaggia’t
Assaggiato
Assagg’ru
Assaggialo
Assanguà
Dissanguare
Assapurì
Assaporire
Assapurissc
Assaporo
Assapurissc’ru
Assaporiscilo
Assardà
Azzardare
Ass’ccà
Togliere l’acqua
Assécch,
assicch,
assécca,
ass’cca’m,
ass’cca’t,
assécch’n
Ass’cca’t
Asciutto
Ass’cch’nì
Dimagrire
Ass’cch’nissc (m’)
Dimagrisco
Ass’curà
Assicurare
Ass’ttà
Sedere
Assètt,
assiétt,
assètta,
ass’tta’m,
ass’tta’t,
assètt’n
Assètt’t
Siediti
Ass’tta’t
Seduto
Assisct
Assistere
Ass’sctènn
Assistendo
Ass’sctu’t
Assistito
Assisct n’ammala’t
Assistere un malato
Ass’lluzzà
Agitare, increspare
(Un liquido in un recipiente)
Ass’llòzz
Agito
Assuccià
Livellare, togliere le asperità
Assòcc
Livello
Assudà
Calmare, fermare
Assò’d,
assuo’d,
assòda,
assuda’m,
assuda’t,
assuòd’n
Assòd’t
Calmati
Assulà
Assolare
Asso’l
Assolo
Ass’tt’lì
Assottigliare
Ass’tt’lissc
Assottiglio
Assupp’cà
Svuotare
Assòpp’ch
Svuoto
Assuopp’ch’ru
Svuotalo
Assuguà
Asciugare
Assu’gh
Asciugo
Assu’gh’ru
Asciugalo
Assugua’t
Asciugato
Assuguavv,
assuguasct,
assuguatt,
assuguamm,
assuguatt’n
Asciugai,
asciugasti,
asciugò,
asciugammo,
asciugarono
Attaccà
Legare
Attaccam’r
Leghiamoli
Attacch
Lego
Attamburrì
Rimbombare
Attamburrètt
Rimbombò
Att’ntà
Tastare
Attént,
attint,
atténta,
att’nta’m,
att’nta’t,
attént’n
Att’ntann
Tastando
Att’ntann att’ntann
Tastoni
Att’rrà (1)
Interrare
Attèrr,
attiérr,
attèrra,
att’rra’m,
att’rra’t ‘
attiérr’n
Att’rrà (2)
Inumare
Att’rrà
ru muort
Inumare il cadavere
Attuccuà
Spettare
Attòcch (m’)
Spetta (mi)
M’attuccua’t la casa
Ho ereditato la casa
Attunnà
Arrotondare
Attonn
Arrotondo
Attunn
Arrotondi
Atturà
Otturare
Attu’r
Ottura
Attur’ru
Otturalo
Att’zz’ià (1)
Attizzare
Attizz’j
Attizzo
Att’zzià ru fuo’ch
Alimentare il fuoco
Att’zz’ià (2)
Fomentare
Att’zzià la fiéria
Fomentare la discussione
Aum’ntà
Aumentare
Aumènt,
aumiént,
aumènta,
aum’nta’m,
aum’nta’t,
aumiént’n
Aunì
Unire
Aunassi’m
Unissimo
Aunènn
Unendo
Aunèra
Unirei
Aunissc
Unisco
Aunissc’ru
Uniscilo
Ausà
Costumare
Au’s
Costumo
Auuardà (1)
Badare
Auuard
Bado
Auuardà (2)
Vegliare
Avé (1)
Avere
Eij,
Sì,
à,
sèmm,
sé’t,
ànn
Ho,
hai,
ha,
abbiamo,
avete,
hanno
Mà,
tà,
rà,
cià,
và,
rà /
mann,
tann,
rann,
ciann,
vann,
Mi ha,
ti ha,
gli ha,
ci ha,
vi ha,
gli ha,
mi hanno,
ti hanno,
gli hanno,
ci hanno,
vi hanno
Au’t
Avuto
Aviévv,
aviésct,
avètt,
aviémm,
aviétt’n
Ebbi,
avesti,
ebbe,
ebbimo,
ebbero
Avènn
Avendo
Avéss
Avessi
A’ au’t
Ha avuto
A’nn au’t
Hanno avuto
Avé’v,
avi’v,
avéva,
avava’m,
avava’t,
avèv’n
Avevo,
avevi,
aveva,
avevamo,
avevate,
avevano
Sé’m au’t
Abbiamo avuto
Sèra au’t
Avrebbe avuto
Sé’t au’t
Avete avuto
Sì au’t
Hai avuto
Sò au’t
Ho avuto
Avé (2)
Dovere
Avèija,
aviéra,
avèra,
avéma,
avé’t,
aviénna
Avassì’ma
Dovremmo,
dovessimo
Avassi’ta
Dovreste
Avassi’ta fa’
Dovreste fare
Avèra
Devo
Avéss
Dovrei,dovessi
Aviss
Dovresti
Aviss’na
Dovrebbero, dovessero
Aviss’na di’c
Dovrebbero dire
Eija
Devo
Era
Deve
Eva,
i’v,
éva,
ava’m,
ava’t,
év’na
Dovevo,
dovevi,
doveva,
dovevamo,
dovevate,
dovevano
Méva,
tiva,
réva,
rava’m,
rava’t,
rév’na
Mi dovevo,
ti dovevi,
gli doveva,
gli dovevamo,
gli dovevate,
gli dovevano
A’ uta
Ha dovuto
A’nn uta
Hanno dovuto
Sém uta
Abbiamo dovuto
M’ nèija,
t’ navié’r,
c’ nèra,
c’ nèmma,
v’ néta,
c’ niénna
Me ne debbo,
te ne devi,
se ne deve,
ce ne dobbiamo,
ve ne dovete,
se ne debbono
Sèra uta
Avrei dovuto
Sét uta
Avete dovuto
S’ uta
Hai dovuto
Sò uta
Ho dovuto
Sò uta ì
Ho dovuto andare
Uta
Dovuto
Aviévva,
aviéscta,
avètta,
aviémma,
aviétt’na
Dovetti,
dovesti,
dovette,
dovemmo,
dovettero
Avvantà
Vantare
Avvasscià
Abbassare
Avvassc
Abbasso
Avvassc’t
Abbassati
Avvassc’ru
Abbassalo
Avvasctà
Bastare
Avv’c’nà
Avvicinare
Avv’ci’n
Avvicino
Avv’c’nann
Avvicinando
Avv’c’nann
avv’c’nann
Avvicinandosi un po’ alla volta
Avv’cin’t
Avvicìnati
Avv’cin’ru
Avvicinalo
Avv’rtì
Avvertire
Avvèrt,
avviért,
avvèrt,
avv’rti’m,
avv’rti’t,
avviért’n
Avv’rtènn
Avvertendo
Avv’rti’t
Avvertito
Avv’sià
Avvisare
Avvi’s
Avviso
Avvis’ru
Avvisalo
Azz’ccà (1)
Addossare, avvicinare
Azzécch,
azzicch,
azzécca,
azz’cca’m,
azz’cca’t,
azzécch’n
Azzicch’ru
Avvicinalo
Azz’ccà (2)
Indovinare
C’ so’ azz’cca’t
Ho indovinato
Azz’ccà (3)
Avere attinenza
N’n ciazzécca niént
Non c’entra niente
Azz’nna’
Rifinire, sistemare
Azzénn
Rifinisco
Bé’v
Bere
Bé’v
Bevo
Bi’v
Bevi
Métt a bé’v
Versare da bere
B’n’dì’c
Benedire
B’n’dì’ch
Benedico
B’n’d’cèra
Benedirei
B’n’ditt
Benedetto
Puozz èss b’n’ditt
Che tu sia benedetto
Cacà
Defecare
Ca’ch
Defeco
Caccià (1)
Mandare fuori
Cacc
Caccio
Cacc’ru
Caccialo
Caccià dalla casa
Cacciare di casa
Caccià (2)
Portare gli animali al pascolo
Caccià l’ vacch
Portare le vacche al pascolo
Caccià (3)
Germogliare
La chianta ha caccia’t
La pianta ha germogliato
Caccià (4)
Togliere
Cià caccia’t l’ sc’carp
Si è tolto le scarpe
Cacc’jà
Andare a caccia
Cacc’jé’ij
Vado a caccia
Cadì
Cadere
Ca’d
Cado
Cadassi’m
Cadessimo
Cadènn
Cadendo
Cadèra
Cadrei
Cadu’t
Caduto
Cadiévv,
cadiésct,
cadètt,
cadiémm,
cadiètt’n,
Caddi,
cadesti,
cadde,
cademmo,
caddero
Cagnà
Cambiare
Cagn.
cagn,
cagna,
cagna’m,
cagna’t,
cagn’n
Cagna’t
Cambiato
Calà (1)
Scendere
Ca’l,
ca’l,
cala,
cala’m,
cala’t,
cal’n
Calà (2)
Tramontare
A’ cala’t ru so’l
E’ tramotato il sole
Cal’gnà
Vedere
Cali’n
Vedo
Cal’p’sià
Calpestare
Cal’p’sié’ij
Calpesto
Cam’gnà
Camminare
Cami’n,
cami’n,
cami’na,
cam’gna’m,
cam’gna’t,
cami’n’n
Cam’gnann
Camminando
So’ iùt cam’gnann
Sono andato a spasso
Campà
Vivere
Camp
Vivo
Canossc (1)
Notare
C’ canossc
Si nota
Canossc (2)
Conoscere
Canossc,
canussc,
canossc,
canusscé’m,
canusscé’t,
canussc’n
Canussciassì’m
Conoscessimo
Canusscém’r
Conosciamoli
Canusscènn
Conoscendo
Canusscé’v,
canussci’v,
canusscéva,
canussciava’m,
canussciava’t
canussci’v’n
Conoscevo,
conoscevi,
conosceva,
conoscevamo,
conoscevate,
conoscevano
Canussciù’t
Conosciuto
Canussciévv,
canussciésct,
canusscètt,
canussciémm,
canussciétt’n
Conobbi,
conoscesti,
conobbe,
conoscemmo,
conobbero
Cantà
Cantare
Cant
Canto
Cantann cantann
Mentre cantava
Capà
Scegliere
Ca’p,
ca’p,
capa,
capa’m,
capa’t,
cap’n
Capann
Scegliendo
Cap’r
Sceglili
Capè
Entrare, stare
C’ ca’p
C’entra
Capì
Capire,
comprendere
Capissc,
capissc,
capissc,
capi’m,
capi’t,
capi’ssc’n
Capènn
Capendo
Capèra
Capirei
Cap’tà
Succedere
Cap’ta’t
Successo
Cap’utà
Capovolgere
Cap’òt
Capovolgo
Cap’uo’t
Capovolgi
Car’cà
Caricare
Car’ch
Carico
A’ car’ca’t gl’as’n
Ha caricato l’asino
Cardà (1)
Cardare
(la lana)
Cardà (2)
Lasciare al verde giocando a soldi
Ru so’ carda’t
Gli ho vinto tutti i soldi
Car’ià
Trasportare
Caré’ij,
cari’ij,
caré’ija,
car’ia’m,
car’ia’t,
caré’ij’n
Car’ia’t
Trasportato
Carufà
Grufolare
(tipicamente l’attività svolta dal maiale con il grugno, alla ricerca di vermi)
Carusà (1)
Tosare
Caro’s,
caru’s,
carosa,
carusa’m,
carusa’t,
caros’n
Carusà (2)
Ripulire, vincere a soldi
Ru so’ carusa’t
Gli ho vinto tutti i soldi
Casct’gà
Castigare
Cascti’gh
Castigo
Casct’mà (1)
Bestemmiare
Cascté’m,
cascti’m,
casctéma,
casct’ma’m,
casct’ma’t,
casctém’n
Casct’mà (2)
Maledire
Catazzà
Persuadere
Catazzé’ij
Persuado
Catazza’t
Persuaso
Mà catazza’t
Mi ha persuaso
Cauc’jà
Scalciare
Caucé’ij,
cauci’ij,
caucéija,
cauc’i’a’m,
cauc’i’a’t,
caucé’ijn
Cauglià
Scavare superficialmente
Cau’gl
Scavo superficialmente
Cauglià cò’m a
na tòpa
Scavare come una talpa
Cautà
Forare
Caù’t
Foro
Cauzà
Calzare
Cuz’t
Calzati
Cavà
Scavare
Ca’v
Scavo
Cavà l’ pata’n
Raccogliere le patate
Cazz’ià
Rimproverare
C’cà (1)
Accecare
Céch
ciéch
cèca
c’ca’m
c’ca’t
cièch’n
C’ca’r
Accecherei
C’cass
Accecassi
Cèch’ru
Accecalo
Cià c’ca’t
Ha perso la vista
C’cà (2)
Dormire
Cià iu’t a c’cà
E’ andato a dormire
C’cà (3)
Raccogliere precocemente
C’curià
Ridurre a pezzetti
C’curé’ij
Riduco a pezzetti
C’curia’t
Ridotto a pezzetti
Cè’d
Cedere
Cè’d,
cié’d,
cè’d,
c’dé’m,
c’dé’t,
ciéd’n
C’dènn
Cedendo
C’du’t
Ceduto
C’diévv,
c’diésct,
c’dètt,
c’diémm,
c’diétt’n
Cedetti,
cedesti,
cedette,
cedemmo,
cedettero
Cégn
Legare
So’ iu’t a cégn
Sono andato a legare le viti
Cèrn (1)
Esitare
C’rnénn c’rnènn
Di controvoglia
Cèrn (2)
Cernere
Ciérn
Cerni
C’rnènn
Cernendo
C’rnu’t
Cernito
C’rniévv,
c’rniésct,
c’rnètt,
c’rniémm,
c’rniétt’n
Cernetti,
cernesti,
cernette,
cernemmo,
cernettero
Cèrn l’ ra’n
Cernere il grano
Chj’cà
Piegare
Chié’ch,
chji’ch,
chiéca,
chj’ca’m,
chj’ca’t,
chiéch’n
Ch’gliunà
Canzonare
Ch’glio’n
Canzono
Chiacchiarià
Chiacchierare
Chiacchiaré’ij,
chiacchiari’ij,
chiacchiaréija,
chiacchiaria’m,
chiacchiaria’t,
chiacchiaré’ijn
Chiagn
Piangere
Chiagné’m
Piangiamo
Chiagné’m’ru
Piangiamolo
Chiagnènn
Piangendo
Chiagnùt
Pianto
Chiagniévv,
chiagniésct,
chiagnètt,
chiagniémm,
chiagniétt’n
Piansi,
piangesti,
pianse,
piangemmo,
piansero
Chiamà (1)
Chiamare
Chia’m
Chiamo
Chiama’t
Chiamato
Chiam’ru
Chiamalo
Chiamà (2)
Salutare
Chianch’jà (1)
Macellare
Chianchè’ij,
chianchi’ij,
chianchèija,
chianch’ja’m,
chianch’ja’t,
chianchèij’n
Chianch’jà (2)
Ferire
Ruà chianch’iat d’ pala’t
Lo ha riempito di botte
Chiantà
Piantare
Chiavà (1)
Avere rapporti sessuali
Chiavà (2)
Assestare
T’ chia’v nu pun’j mpront
Ti assesto un pugno sulla fronte
Chiò’v
Piovere
Chiuov’t (ha)
Piovuto (ha)
Chiu’uènn
Piovendo
Chiu’uètt
Piovve
Chiu’ué’va
Pioveva
Chiu’d
Chiudere
Chiu’s
Chiuso
Chiu’ul’cà
Piovigginare
Chiu’ui’l’ca
Pioviggina
Ciamp’jà
Calpestare
Ciampé’ij,
ciampi’ij,
ciampéija,
ciamp’ja’m,
ciamp’ja’t ‘,
ciampéij’n
Cianc’jà
Frignare
Ciuf’lià
Zufolare
Ciufl’ié’ij
Zufolo
Ciulà
Chiudere gli occhi
Ciupp’cà
Zoppicare
Ciòpp’ch
Zoppico
Ciuopp’ch
Zoppichi
C’nà
Cenare
Cé’n,
ci’n,
céna,
c’na’m,
c’na’t,
cén’n,
C’nann
Cenando
C’ntrà
Entrarci
Cént’r,
cint’r,
céntra,
c’ntra’m,
c’ntra’t,
céntr’n,
I’j n’n céntr niént
Io non c’entro niente
Cò’c (1)
Scottare
Ru brò’d cò’c
Il brodo scotta
Cò’c (2)
Cuocere
Cò’c,
cuo’c,
cò’c,
cucé’m,
cucé’t,
cuoc’n
Cucém’ru
Cuociamolo
Cucènn
Cuocendo
Cucèra
Cuocerei
Cucé’v
Cuocevo
Cuciss
Cuocessi
Cuoc’ru
Cuocilo
Cuott
Cotto
Cuciévv,
cuciésct,
cucètt,
cuciémm,
cuciétt’n
Cossi,
cuocesti,
cosse,
cuocemmo,
cossero
Cògl (1)
Colpire, centrare
Ru so’ cuo’t iusct mpront
L’ho colpito alla fronte
Cògl (2)
Cogliere
Cògl,
cuogl,
cògl,
cuglie’m,
cuglié’t,
cuogl’n
Cugliassi’m
Cogliessimo
Cugliém’ru
Cogliamolo
Cugliènn
Cogliendo
Cugliè’r
Coglierei
Cuglié’v
Coglievo
Cuogl’ru
Coglilo
Cuo’t
Colto
Cugliévv,
cugliésct,
cugliètt,
cugliémm,
cugliétt’n
Colsi,
cogliesti,
colse,
cogliemmo,
colsero
Cògl (3)
Indovinare
C’ sò cuo’t
Ho indovinato
Corr
Accorrere
Curr
Accorri
Curré’v
Accorrevo
Curri’v
Accorrevi
Curru’t
Accorso
Curriévv,
Curriésct,
Currètt,
Curriémm,
curriétt’n
Accorsi,
accorresti,
accorse,
accorremmo.
accorsero
A’ curruta tanta ggènt
Sono accorse molte persone
Co’sc
Cucire
Co’sc,
cu’sc,
co’sc,
cuscé’m,
cuscé’t,
cusc’n
Cuscé’v
Cucivo
Cusciut
Cucito
Cusciévv,
cusciést,
cuscètt,
cusciémm,
cusciétt’n
Cucii,
cucisti,
cucì,
cucimmo,
cucirono
Cusc’ru
Cucilo
Crasctà (1)
Castrare,
sterilizzare
Crasctà (2)
Raccogliere precocemente
Crasct
Castro
Cré’d (1)
Credere
Cré’d,
cri’d,
cré’d,
cr’dé’m,
cr’dé’t,
crid’n
Cr’dém’l
Crediamolo
Cr’dèra
Crederei
Cr’déss
Credessi
Cr’dé’v (m’)
Credevo
Cr’dù’t
Creduto
M’ cr’diévv,
t’ cr’diésct,
c’ cr’dètt,
c’ cr’diémm,
c’ cr’diétt’n
Credetti,
credesti,
credette,
credemmo,
credettero
Crid’c
Credici
Cré’d (2)
Immaginare
N’n m’ l’ sèra ma’j cr’du’t
Non l’avrei mai immaginato
Créssc
Crescere
Créssc,
crissc,
créssc,
cr’sscé’m,
cr’sscé’t,
crissc’n
Cr’sscènn
Crescendo
Cr’sscéss
Crescesse
Cr’sscé’v
Crescevo
Cr’ssciu’t
Cresciuto
Cr’ssciévv,
cr’ssciésct,
cr’sscètt,
cr’ssciémm,
cr’ssciétt’n
Crebbi,
crescesti,
crebbe,
crescemmo,
crebbero
Cr’nzà
Credere
(desueto)
M’ crènz
Credo
Cr’s’mà (1)
Cresimare
Crés’m,
cris’m,
crès’ma,
cr’s”ma’m,
cr’s’ma’t,
crés’m’n
Cr’s’mà (2)
Ferire alla testa
T’ crés’m
Ti faccio male
Cr’pà
Crepare
Crè’p,
crié’p,
crèpa,
cr’pa’m,
cr’pa’t,
criép’n
Cr’ttà
Screpolare
M’ ciann cr’tta’t l’ ma’n
Mi si sono screpolate le mani
Cruccà (1)
Dare forte
Cròcch’r na bòtta
Dagli una botta
Cruccà (2)
Mangiare con gusto
M’ cròcch,
t’ cruocch,
c’ cròcca,
c’ crucca’m,
v’ cruc-ca’t,
c’ cròcch’n,
Crucca’t
Mangiato
M’ sò crucca’ta na b’sctécca
Ho mangiato una bistecca
Crupì
Coprire
Cròp,
cruop,
cròp,
crupi’m,
crupi’t,
cruop’n
Cuop’ru
Coprilo
Crupèra
Coprirei
Cupiért
Coperto
C’ssà (1)
Cessare, smettere
Cèss
Smetto
C’ssà (2)
Retrocedere
Cuc’nà
Cucinare
Cuci’n
Cucino
Culà
Colare
Co’la
Cola
Ru sicchj co’la
Il secchio perde
Cul’cà (1)
Coricare
M’ col’ch
t’ cul’ch
c’ col’ca
c’ cul’ca’m
v’ ncul’ca’t
c’ col’ch’n
Cul’cà (2)
Accovacciare
(Riferito agli animali)
Cià cul’ca’ta la vacca
La vacca si è accovacciata
Cullà (1)
Deglutire
N’n pòzz cullà
Non riesco a deglutire
Cullà (2)
Inghiottire
Còll,
cuoll,
còlla,
culla’m,
culla’t,
cuoll’n
Cumannà (1)
Comandare
Cumann
Comando
Cumannà (2)
Invitare
Cumannà alla fèscta
Invitare al pranzo nuziale
Cumbatt
Combattere
Cumbattènn
Combattendo
Cumbattu’t
Combattuto
Cumb’nà (1)
Combinare
Cumbì’n
Combino
Cumb’nà ua’j
Combinare guai
Cumb’nà (2)
Definire il prezzo
Sé’m cumb’na’t
Abbiamo definito l’affare
Cummatt
Sopportare
Cummattènn
Sopportando
Cummattu’t
Sopportato
Cummatt ch’ tè
Sopportarti
Cumm’nì
Convenire
Cummié’n
Conviene
M’ cummié’n
Ne ho vantaggio
Cumm’nèra
Converrebbe
Cumm’nètt
Convenne
Cumm’niss
Convenisse
Cumm’nu’t
Convenuto
Cum’n’cà
Comunicare
Cum’nzà
Incominciare
Cumènz,
cumiénz,
cumènza,
cum’nza’m,
cum’nza’t,
cumènz’n
Cumènz’ru
Incomincialo
Cumpan’ià (1)
Temporeggiare
Cumpan’iann
Temporeggiando
Là p’gliata cumpan’iann
Non si è dato molto da fare
Cumpan’ià (2)
Centellinare
Cumparì
Comparire
Cumparissc
Comparisco
Scparagn e cumparissc
Risparmio e faccio bella figura
Cumparènn
Comparendo
Cumpari’t
Comparso
Cumpiatì
Compatire
Cumpiatissc
Compatisco
Cump’nà
Confinare
Cumpi’n
Confino
Cumpr’métt
Compromettere
Cumpr’miss
Compromesso
N’n m’ ògl
cumpr’métt
Non voglio compromettermi
Cump’ssà
Confessare
M’ cumpèss
Confesso
Cumpèss’t
Confessati
Cumpiéss
Confessi
Cumpurtà
Comportare
Cumpòrt,
cumpuort,
cumpòrta,
cumpurta’m,
cum-purta’t,
cumpuort’n
Cunc’rtà (1)
Concertare, accordarsi
Cuncèrt,
cunciért,
cuncèrta,
cunc’rta’m,
cunc’rta’t,
cunciért’n
Cunc’rtà (2)
Eseguire le prove
(Tipico di una banda musicale)
Cundì
Condire
Cundissc
Condisco
Cundissc la nzalata
Condisco l’insalata
Cunfond
Confondere
Cunfund
Confondi
Cunfu’s
Confuso
Cuns’d’rà
Considerare
Cunsìd’r
Considero
Cuntà (1)
Contare
Cont,
cunt,
conta,
cunta’m,
cunta’t,
cont’n
Cont’r
Contali
Cunta’t
Contato
Cuntà (2)
Raccontare
Cuntà na sctròf’la
Raccontare una favola
Cunt’nuà
Continuare
Cuntin’u
Continuo
Cuntrullà
Controllare
Cuntròll,
cuntruoll,
cuntròlla,
cuntrulla’m,
cuntrulla’t,
cuntruoll’n
Cunzulà
Confortare
Cunzò’l,
cunzuo’l,
cunzòla,
cunzula’m,
cunzula’t,
cunzuol’n
Cunzumà
Consumare
Cunzu’m
Consumo
Cunzumann
Consumando
Cunz’rvà
Conservare
Cunzèrv,
cunziérv,
cunzèrva,
cunz’rva’m,
cunz’rva’t,
cunziérv’n
Curè’ij
Porgere
Curè’ij,
curié’ij,
curè’ij,
cur’ijé’m,
cur’ijé’t, cur’ié’ij’n
Cur’ijénn
Porgendo
R’ sctéva cur’ijénn
Gli stavo porgendo
Cur’ijù’t
Ho porto
Cur’ijévv,
cur’ijésct,
cur’ijètt,
cur’ijémm,
cur’ijétt’n
Porsi,
porgesti,
porse,
porgemmo,
porsero
Currègg
Correggere
Curriégg
Correggi
Curr’ggiu’t
Corretto
Curr’ggiévv,
curr’ggiésct,
curr’ggètt,
curr’ggiémm,
curr’ggiétt’n
Corressi,
correggesti,
corresse,
correggemmo,
corressero
Cusctà
Costare
Còsct,
cuosct,
còscta,
cuscta’m,
cuscta’t,
cuosct’n
Cusct’nià
Litigare
Cusct’né’j,
cusct’ni’j,
cusct’néija,
cusct’nia’m,
cusct’nia’t,
cusct’né’jn
Cusct’niann
Litigando
Sctann cusct’niann
Stanno litigando
Cusctruì
Costruire
Cusctruènn
Costruendo
Cus’glià
Consigliare
Cusi’gl
Consiglio
M’ sò cus’glia’t
ch’ n’ami’ch
Mi sono consigliato con un amico
Cutrà
Bacchiare
Cuotr
Bacchio
Sò cutra’t l’ nu’c
Ho bacchiato le noci
Cu’uà
Covare
Cu’uann
Covando
Cu’ua’t
Covato
La iòcca còva l’òva
La chioccia cova le uova
Cu’urnà
Foraggiare
Cu’uèrn,
cu’uiérn,
cu’uèrna,
cu’urna’m,
cu’urna’t,
cu’èrn’n
Dà
Dare
Dèngh,
dà,
dà,
dé’m,
dé’t,
dann
Damm
Dammi
Darr
Dagli
Dassi’m
Dessimo
Da’t
Dato
Diévv,
diésct,
dètt,
diémm,
diétt’n
Detti,
desti,
dette,
demmo,
dettero
Dém’r
Diamogli
Dé’v,
di’v,
déva,
dava’m,
dava’t,
dév’n
Davo,
davi,
dava,
davamo,
davate,
davano
Dènn
Dando
Dèra
Darei
Déss
Dessi (io)
Dét’r
Dategli
Diss
Dessi (tu)
Diss’r
Dessero
Dà cunt
Rendere conto
Dà r’augur’j
Fare gli auguri
Dagl
Battere
Dagliènn
Battendo
Dagliu’t
Battuto
Dannà
Dannare
Mà fatt dannà
Mi ha fatto disperare
D’ci’d
Decidere
D’c’dènn
Decidendo
D’c’dè’r
Deciderei
D’ci’s
Deciso
D’fènd
Difendere
D’fènd,
d’fiénd,
d’fènd,
d’f’ndé’m,
d’f’ndé’t,
d’fiénd’n
D’fiénd’ru
Difendilo
D’f’ndènn
Difendendo
D’fi’s
Difeso
Cià d’fi’s fi’n all’ut’m
Si è difeso fino alla fine
Di’c
Dire
Dich,
di’c,
di’c,
d’cé’m,
d’cé’t,
dic’n
D’cém’r
Diciamogli
D’cènn
Dicendo
D’cèra
Direi
D’cé’v,
d’ci’v,
d’cé’va,
d’ciava’m,
d’ciava’t,
d’cév’n
Dicevo,
dicevi,
diceva,
dicevamo,
dicevate,
dicevano
D’ciassì’m
Dicessimo
Dimm
Dimmi
Dirr
Digli
Dirr accuscì
Digli così
Ditt
Detto
D’ciévv,
d’ciésct,
d’cètt,
d’ciémm,
d’ciétt’n
Dissi.
dicesti,
disse
dicemmo,
dissero
D’m’nuì
Diminuire
D’sarmà
Disarmare
D’sc’cu’t
Discutere
D’sc’cutènn
Discutendo
D’scpiacé
Dispiacere
D’scpia’c (m’)
Dispiace (mi)
D’scpiaciu’t
Dispiaciuto
D’scp’rà
Disperare
D’scpè’r (m’),
d’scpié’r (t’),
d’scpèra (c’),
d’scp’ra’m (c’),
d’scp’ra’t (v’),
d’scpiér’n (c’)
D’scp’ra’t
Disperato
D’scpiér’t
Dispèrati
D’s’d’rà
Desiderare
D’sìd’r
Desidero
D’s’d’ra’r
Desidererei
D’s’gnà
Disegnare
D’ségn,
d’sign,
d’ségna,
d’s’gna’m,
d’s’gna’t,
diségn’n
Dubb’tà
Dubitare
Dubb’t
Dubito
Dumà
Domare
Du’m
Domo
Dumà na iénca
Domare una giovenca
Durmì
Dormire
Dòrm,
duorm,
dòrm,
durmi’m,
durmi’t,
duorm’n
Durmènn
Dormendo
Durmèra
Dormirei
D’v’ntà
Diventare
D’vènt,
d’viént,
d’vènta,
d’v’nta’m,
d’v’nta’t,
d’vènt’n
D’v’ntann
Diventando
D’v’rtì
Divertire
D’vèrt,
d’viért,
d’vèrt,
d’v’rti’m,
d’v’rti’t,
d’viért’n
D’viért’t
Divertiti
D’v’rtènn
Divertendo
M’ sctèngh d’v’rtènn
Mi sto divertendo
D’v’rtu’t
Divertito
E’ss
Essere
So’ (sòngh),
sì (s’),
iè,
sé’m,
sé’t,
suo’
Fuss
Fossi
Fussi’m
Fossimo
Sèra
Sarei
E’v,
i’v,
éva,
iava’m,
iava’t,
év’n
Ero,
eri,
era,
eravamo,
eravate,
erano
Sctà’t
Stato
Fuovv
fuosct,
fòtt,
fuomm,
fuott’n
Fui,
fosti,
fu,
fummo,
foste,
furono
Fà (1)
Uccidere
Ru sò fatt
L’ho ucciso
Fà (2)
Fare
Facc,
fà,
fà,
facé’m,
facé’t,
fann
Facém’r
Facciamogli
Facènn
Facendo
Facèra
Farei
Facéss
Facessi
Facé’v,
faci’v,
facéva,
faciava’m,
faciava’t,
facév’n
Facevo,
facevi,
faceva,
facevamo,
facevate,
facevano
Faciassì’m
Fecessimo
Faciss
Facessi
Falla
Farla
Far’m,
far’t,
farr,
far’c,
farv
Farmi,
farti,
fargli
farle
farci
farvi
Famm
Fammi
Farr
Fagli
Farru
Fallo
Fatt (1)
Fatti
Fatt accallavi’a
Fatti più in là
Fatt (2)
Fatto
Faciévv,
faciésct,
facètt,
faciémm,
faciétt’n
Feci,
facesti,
fece,
facemmo,
fecero
Fà (3)
Conseguire, dotarsi
M’ sò fatt r’ sòld
Mi sono arricchito
Fà capa’c
Convincere
Ru sò fatt capa’c
L’ho convinto
Fà finta
Fingere
Fà ru bagn
Fare il bagno
(In genere, al fiume)
Fà ségn
Indicare
Fà v’dé
Mostrare
Famm v’dé
Mostrami
Far’c’la
Farcela
Fat’chià
Lavorare
(Generalmente inteso sotto padrone)
Fati’ch
Lavoro
Faurì
Favorire
(Usato come invito a condividere il cibo)
Faurissc
Favorisci
Faurissc ch’ mé
Vieni a mangiare con me
F’cchià
Inserire, infilare
Ficchj
Inserisco
Ficchia
Inserisce
F’cchiann
Inserendo
F’cchià na còsa dént a nu bu’ch
Infilare qualcosa in un buco
F’d’ià (1)
Avere forza
F’dia’t
Avuta forza
M’ n’ fi’ch
Ce la faccio
T’ n’ fi’d
Ce la fai
N’n m’ n’ fi’ch d’arr’zz’ià scta prèta
Non ce la faccio ad alzare questo masso
F’d’ià (2)
Avere voglia
N’n t’ sì f’dia’t d’ fa chésct
Non ha trovato il modo di fare questo
F’glià
Figliare
Figl
Figlio
F’là
Filare,
Fi’l
Filo
F’lià
Filare
Fila fì!
Fila via!
F’nì
Finire
F’nènn
Finendo
F’ni’m
Finiamo
F’nim’la
Finiamola
F’nissc
Finisco
F’nu’t
Finito
F’niévv,
f’niésct,
f’nètt,
f’niémm,
f’niétt’n
Finii,
finisti,
finì,
finimmo,
finirono
Fo’ij
Fuggire
Fo’ij,
fu’ij,
fo’ij,
fu’i’m,
fu’i’t,
fuij’n
Fuiénn
Fuggendo
Fuiéra
Fuggirei
Fuiss
Fuggissi
Fuiu’t
Fuggito
Fuiévv,
fuiésct,
fuiètt,
fuiémm,
fuiétt’n
Fuggii,
fuggisti,
fuggì,
fuggimmo,
fuggirono
Fui’v
Fuggivo
Fott (1)
Rubare
Fott ,
futt,
fott,
futté’m ,
futté’t,
futt’n
Futtassì’m
Fottessimo
Futtèra
Fotterei
Futtiss
Fottessi
Futt’ru
Fottilo
Futtù’t
Fottuto
Futtiévv.
futtiésct,
futtètt,
futtiémm,
futtiétt’n
Fottei
fottesti,
fottè,
sfottemmo,
fotterono
Fott (2)
Fottere
Vatt a fà fott
Vai a farti fottere
Frabbucà
Fabbricare
Frabbu’ch,
frabbu’ch,
frabbuca,
frabbuca’m,
frabbuca’t,
frabbuch’n
Fraccà
Pestare
Fracch
Pesto
Fraccam’ru
Pestiamolo
Fraià
Abortire
(Riferito ad un’animale)
Cià fraiata la pècura
Ha abortito la pecora
Fr’cà (1)
Rubare
Fré’ch,
fri’ch,
fréca,
fr’ca’m,
fr’ca’t,
fré’ch’n
Fr’cà (2)
Infischiare
M’ n’ fré’ch
Me ne infischio
Fr’cc’chià
Stuzzicare
Fr’cc’ché’ij
Stuzzico
Fr’cc’chi’ann
Stuzzicando
Fri’j
Friggere
Fr’iénn
Friggendo
Fr’ié’v
Friggevo
Fri’j’ru
Friggilo
Fritt
Fritto
Fr’iévv,
fr’iésct,
fr’iètt,
fr’iémm,
fr’iétt’n
Frissi,
friggesti,
frisse,
friggemmo, frissero
F’rmà (1)
Firmare
Firm,
firm,
firma
f’rma’m,
f’rma’t,
firm’n
F’rmà (2)
Fermare
Férm,
firm,
férma,
f’rma’m,
f’rma’t,
férm’n
Férm’ru
Fermalo
F’rma’t
Fermato,firmato
F’sc’chià
Fischiare
Fisc’chj
Fischio
F’sct’ggià
Festeggiare
F’sctégg
Festeggio
F’tà (1)
Deporre l’uovo
Féta
Depone l’uovo
F’tà (2)
Puzzare
Fèta
Puzza
Fumà
Fumare
Fu’m
Fumo
F’urà
Figurare
F’u’r
Figuro
F’uram’c
Figuriamoci
F’ur’t
Figurati
Ghj’ttà
Portare le vacche al pascolo, lasciandole
Ghiètt
Porto le vacche al pascolo, lasciandole
Giud’cà
Giudicare
Giud’ch
Giudico
Gnacch’ià
Scarabocchiare
Gniacch’jéij
Scarabocchio
Gnur’ià
Rimproverare
Gnur’j
Rimprovero
Gnuria’t
Rimproverato
G’ttà
Gettare
Gètt
Getto
Giétt
Getti
G’tta’ta
Gettata
(Riferito ad un getto di cemento armato)
I’
Andare
Vagl,
và,
và,
ia’m,
ia’t,
vann,
Ia’m’c
Andiamoci,
Iam’cénn,
Andiamo via
Iassì’m
Andassimo
Ia’t’c
Andateci
Iat’vénn
Andate via
Ièra
Andrei
I’v,
iava’m,
iava’t,
i’v’n
Andavo/i/a, andavamo, andavate, andavate
I’r’c’n
Andarsene
I’r’c’n accuscì
Andarsene così
Iss’n
Andassero
C’ n’ iss’n
Andassero via
Iu’t
Andato
Iévv,
iésct,
iètt,
iémm,
iétt’n
Andai,
andasti,
andò,
andammo, andarono
So’ iu’t,
s’ iu’t,
à iu’t,
sé’m iu’t ,
sé’t iu’t,
ànn iu’t
Sono andato,
sei andato,
è andato,
siamo andati,
siete andati,
sono andati
Vaglia
Vada
Vatténn
Vattene
Vatt’la
Vattela
Vatt’ru (a p’glià)
Vattelo (a prendere)
Vavatténn
Vattene
I’ annanz
Precedere
I’ appriéss (1)
Seguire
I’ appriéss (2)
Corteggiare
Ialà
Sbadigliare
Ia’l
Sbadiglio
Iard
Ardere
Iardém’ru
Ardiamolo
Iard’t
Ardi
Iarz
Arso
Iardiévv,ù
Iardiésct,
iardètt,
iardiémm,
iardiétt’n
Arsi,
ardesti,
arse,
ardemmo,
arsero
Ilà
Gelare
Iè’l,
ié’l,
ièla,
i’la’m,
i’la’t,
ièl’n
Ilann
Gelando
M’ sctènch ilann d’ fridd
Sto gelando
dal freddo
Ila’t
Gelato
Iogn (1)
Aggiogare i buoi (Inteso anche come iniziare ad arare)
Iogn (2)
Ungere
Iogn,
iugn,
iogn,
iugné’m,
iugné’t,
iugn’n
Iugnènn
Ungendo
Iugnèra
Ungerei
Iugné’v
Ungevo
Iunt
Unto
Iugniévv,
Iugniésct,
iugnètt,
iugniémm,
iugniétt’n
Unsi,
ungesti,
unse,
ungemmo,
unsero
Iogn (3)
Corrompere
Iogn (4)
Bastonare
Iogn l’ scpall
Dare botte
Iogn (5)
Oliare
(Inteso come prima spremitura nel frantoio per la nuova campagna olearia)
I’sscì (1)
Sorgere
A’ issciu’t
ru so’l
E’ sorto il sole
I’sscì (2)
Uscire
Ièssc,
iéssc,
ièssc,
issci’m,
issci’t,
iéssc’n
Isscènn
Uscendo
Isscèra
Uscirei
Issciassì’m
Uscissimo
Issciu’t
Uscito
Issciévv,
issciésct,
isscètt,
issciémm,
issciétt’n
Uscii,
uscisti,
uscì,
uscimmo,
uscirono
Issci’v
Uscivo
Isscì (3)
Andare fuori di casa
(al bar o in piazza)
Ittà (1)
Gettare via
Iètt,
iétt,
iètta,
itta’m,
itta’t,
iétt’n
Itta’r
Getterei
Iètt’t
Gettati
Iétt’ru
Gettalo
Ittà’t
Gettato via
Ittavv,
ittasct,
ittatt,
ittamm,
ittatt’n
Gettai,
gettasti,
gettò,
gettammo,
gettarono
Ittà (2)
Lanciare
Itt’cà
Trasalire
Iétt’ch,
iétt’ch,
iètt’ca,
itt’ca’m,
itt’ca’t
iètt’ch’n
M’ s’ fatt itt’cà
Mi hai spaventato
Iucuà
Giocare a carte
Iòch,
iuoch,
iòca,
iucua’m,
iucua’t,
iòch’n,
Iucuann
Giocando
Sctèngh iucuann
Sto facendo una partita a carte
Iu’uà
Tranquillizzare
Iòva (m’)
Tranquillizza (mi)
N’n m’ iòva
Sono preoccupato
Iu’ua’ra (m’)
Tranquillizzerebbe (mi)
Lam’ntà
Lamentare
Lamènt,
lamiént,
lamènta,
lam’nta’m,
lam’nta’t,
lamiént’n
Lamiént’t!
Lamentati!
Lampì
Lampeggiare
Lampènn
Lampeggiando
Lampi’ssc
Lampeggia
Scta lampènn
Sta lampeggiando
Lassà (1)
Lasciare
Lass
Lascio
Lassam’ru
Lasciamolo
Lassa’r
Lascereif
Lassassì’m
Lasciassimo
Lass’la
Lasciala
Lass’ru
Lascialo
Lassà (2)
Lasciare in eredità
Tata mà lassata la casa
Ho ereditato la casa da mio padre
Lassapé ì
Lasciar perdere
Lassa ì
Lascia perdere
Lassapènna ì
Lasciando perdere
Lassapèra ì
Lascerei perdere
Lassapéva ì
Lasciavo perdere
Lassapu’ta ì
Lasciato perdere
Lassapiévva ì, lassapiéscta ì,
lassapètta ì,
lassapiémma ì,
lassapiétt’na ì
Lasciai perdere, lasciasti perdere,
lasciò perdere,
lasciammo perdere,
lasciarono perdere
Lavà
Lavare
La’v
Lavo
La’v’ru
Lavalo
La’v’ru buo’n
Lavalo bene
Lavè (c’)
Avercela
C’ l’a’ij,
c’l’ha
c’ l’ha
c’ l’avé’m
c’ l’avé’t
c’ l’hann
C’l’ha’ij ch’ té
Ce l’ho con te
L’bb’rà
Liberare
Libb’r
Libero
L’bb’ra’r
Libererei
L’bb’ra’t
Liberato
L’ccà
Leccare
Lécch,
licch,
lécca,
l’cca’m,
l’cca’t,
licch’n
Lègg
Leggere
Lègg,
liégg,
lègg,
l’ggé’m,
l’ggé’t,
liégg’n
L’ggèra
Leggerei
L’ggé’v
Leggevo
L’ggiù’t
Letto
L’ggiévv,
l’ggiésct,
l’ggètt,
l’ggiémm,
l’ggiétt’n
Lessi,
leggesti,
lesse,
leggemmo,
lessero
Liègg
Leggi
Liégg’ru
Leggilo
Liégg’la
Leggila
Lègg nu libb’r
Leggere un libro
L’ntà (1)
Smettere
Lènt,
liént,
lènta,
l’nta’m,
l’nta’t,
liént’n
A’ l’nta’t d’ chiò’v
Ha smesso di piovere
L’ntà (2)
Allentare
Lènta ssa fu’n
Allenta
codesta fune
L’t’chià
Litigare
Lit’chj,
lit’chj,
lit’chia,
l’t’chia’m,
l’t’chia’t,
lit’chj’n
Lu’c
Luccicare
Lucènt
Luccicante
Lucéva
Luccicava
Luntrià
Lordare
Luntrié’ij
Lordo
L’và
Levare
Lè’v,
lié’v,
lèva,
l’va’m,
l’va’t,
lèv’n
Lèv’t
Levati
Lèv’la
Levala
Lèv’ru
Levalo
L’vam’ru
Leviamolo
Mac’nà
Macinare
Mac’n
Macino
Maglià
Castrare
(un animale)
A’ maglia’t ru ciavarr
Ha castrato il montone
Magnà (1)
Mangiare
Magn
Mangio
Magna’r
Mangerei
Magna’t
Mangiato
Magnavv,
magnasct, magnatt,
magnamm,
magnatt’n
Mangiai,
mangiasti,
mangiò,
mangiammo,
mangiarono
Magnam’c’ru
Mangiamolo
Magnà (2)
Erodere
Ru sciu’m cià magna’t la ripa
l fiume ha eroso l’argine
Mal’pià
Stropicciare, prendere male
(Riferito principalmente ai cuccioli di animali)
Mancà
Mancare
Manch
Manco
C’ manca nu puo’ch
Manca un po’
Manià
Maneggiare
Mané’ij,
mani’ij,
mané’ija,
man’ia’m,
man’ia’t,
mané’ij’n
Maniann
Maneggiando
Mania’t
Maneggiato
Manéij’ru
chia’n chia’n
Maneggialo con attenzione
Mannà
Mandare
Mann
Mando
Mannam’ru
Mandiamolo
Mannann’ru
Mandandolo
Manna’r
Manderei
Manna’la
Mandala
Mann’ru
Mandalo
Mann’ru affancu’r
Mandalo a quel paese
Mant’né (1) Reggere,
mantenere
Mantèngh,
mantié,
manté,
mant’né’m,
mant’né’t,
mantiénn
Mantié!
Reggi!
Mant’nu’t
Mantenuto
Mantiérru sctritt
Reggilo forte
Mant’né (2)
Conservare
La rròbba sott’uogl c’ mantè
a luongh
Le cose sott’olio si conservano a lungo
Mardià
Maritare
Mari’t (m’)
Marito (mi)
Mardiata
Maritata
Cià mardiata Maria
Si è sposata Maria
Mart’llà (1)
Affilare la falce
Martèll.
martiégl,
martèlla,
mart’lla’m,
mart’lla’t,
martèll’n
Mart’llà (2)
Segnare i confini di una porzione di bosco da tagliare
Massc’ch’ià
Masticare
Massc’ché’ij,
massc’chi’ij,
massc’chéija,
massc’ch’ia’m,
massc’ch’ia’t,
massc’ché’ij’n
Massc’ch’iann
Masticando
Maturà
Maturare
Matura’t
Maturato
Cià matura’t
E’ maturato
Maudi’c
Maledire
Mauditt
Maledetto
Scì mauditt
Che tu sia maledetto
Mbambalì
Frastornare
Mbambalìssc
Frastorno
Mbambalì’t
Frastornato
Ruà mbambali’t
di chiacchj’r
Lo ha rintronato di chiacchiere
Mbasctì
Imbastire
Mbriacà
Ubriacare
Mbriaca’t
(uo Mbria’ch)
Ubriacato
Mbruglià
Imbrogliare
Mbrògl,
mbruogl,
mbròglia,
mbruglia’m,
mbruglia’t, mbruogl’n
Mb’sctialì
Imbizarrire
Mburraccià
Ubriacare tanto
M’d’cà
Medicare
Mèd’ch
Medico
Mè’t
Mietere
Mè’t ,
mié’t ,
mè’t,
m’tè’m,
m’tè’t,
miét’n
M’tènn
Mietendo
M’tèra
Mieterei
M’tè’v
Mietevo
M’tu’t
Mietuto
M’tiévv,
m’tiésct,
m’tètt,
m’tiémm,
m’tiétt’n,
Mietei,
mietesti,
mietette,
mietemmo,
mieterono
Métt
Mettere
Métt,
mitt,
métt,
m’tté’m,
m’ttét,
mitt’n
Miss
Messo
M’ttiévv – m’ttiésct,
m’ttètt,
m’ttiémm,
m’ttiétt’n
Misi,
mettesti,
mise,
mettemmo,
misero
Mitt’la
Mettila
Mitt’ru
Mettilo
Mitt’ru ntèrra
Posalo a terra
M’ttém’la
Mettiamola
M’ttém’la accuscì
Mettiamola così
M’ttém’ru
Mettiamolo
M’ttènn
Mettendo
M’ttèra
Metterei
M’ttéss
Mettessi
M’tté’v
Mettevo
Métt a l’vèll
Livellare
Métt a s’mm’tri’a
Ordinare
M’gliurà
Migliorare
M’glio’r,
m’gliu’r,
m’glio’ra,
m’gliura’m,
m’gliura’t,
migliur’n
M’nà (1)
Lanciare
Mé’n,
mi’n,
ména,
m’na’m,
m’na’t,
mén’n
M’nà (2)
Buttare
Ména r’ maccaru’n
Butta la pasta
M’nà (3)
Sbrigarsi
Ména mé
Datti da fare
M’nà p’llaria (1)
Trasalire
M’ s’ fatt m’nà p’llaria
Mi hai fatto trasalire
M’nà p’llaria (2)
Lanciare in alto
M’nì
Venire
Véngh,
vié,
vè,
m’ni’m,
m’ni’t,
viénn
M’nassì’m
Venissimo
M’nènn
Venendo
M’nèra
Verrei
M’ni’v,
m’ni’v,
m’ni’va,
m’na’va’m,
m’na’va’t,
m’ni’v’n
Venivo,
venivi,
veniva,
venivamo,
venivano
M’ni’rc’n
Venirsene
M’niss’n
Venissero
M’nit’v’n
Venitevene
M’nu’t
Venuto
M’niévv
m’niésct
m’nétt
m’niémm m’niétt’n
Venni,
venisti,
venne,
venimmo,
vennero
Viét’n
Vienitene
C’ n’ m’ni’m f’iénn
Verremo via presto
M’naccià
Minacciare
Mogn
Mungere
Mugnènn
Mungendo
Mugné’v
Mungevo
Munt
Munto
Mugniévv,
mugniésct,
mugnètt,
mugniémm,
mugniétt’n
Munsi,
mungesti,
munse,
mungemmo,
munsero
Mò’v
Muovere
Mò’v,
muo’v,
mò’v,
mu’ué’m,
mu’ué’t,
muov’n
Muosct
Mosso
Mu’viévv,
mu’viésct,
mu’vètt,
mu’viémm,
mu’viétt’n
Mossi,
muovesti,
mosse,
muovemmo,
mossero
Muov’t
Muoviti
Muov’ru
Muovilo
Mu’uassi’m
Muovessimo
Mu’uènn
Muovendo
Mu’uèra
Muoverei
Mu’ué’v
Muovevo
Mpaccuttà
Infagottare
Mpalà
Impalare
(Operazione che consiste nel rinnovare
i pali delle viti)
Mpalummì
Prendere colore
(Riferito all’alba o alla frutta che comincia a maturare)
Mpapucchià
Raggirare
Mpapòcchj,
mpapuocchj,
mpapòcchia,
mpapucchia’mmpapucchia’t,
mpapuocchj’n
Mparà (1)
Insegnare
M’par’m
Insegnami
Mpar’m a fa chésct
Insegnami a fare questo
Mpar’ru
Insegnagli
Mparà (2)
Imparare
Mpar’t a lègg
Impara a leggere
Mpar’ntar’c
Imparentarsi
Mpascturà
Impastoiare
Mpascto’r,
mpasctu’r,
mpasctora,
mpasctura’m,
mpasctura’t,
mpasctur’n
A’ mpasctura’t la vacca
Ha legato con una fune i piedi della vacca perché non possa scappare
Mpaurì
Spaventare
Mpaurissc
Spavento
Mpaurissc’ru
Spaventalo
Mpaurì’t
Spaventato
Mpauriévv,
mpauriésct,
mpaurètt,
mpauriémm,
mpauriétt’n
Spaventai,
spaventasti,
spaventò,
spaventammo,
spaventarono
Mpazzì
Impazzire
Mpazzu’t
Impazzito
Mp’ccià (1)
Incespicare
Sò mp’ccia’t
Sono incespicato
Mp’ccià (2)
Imbrogliare
A’ mmp’ccia’t tutt cò’s
Ha complicato tutto
Mp’ccià (3)
Intralciare
M’picc
Intralcio
Mpènn (1)
Impiccare
Mpiénn’t
Impiccati
Mpiénn’ru
Impiccalo
Mpi’s
Impiccato
Mp’nnèm’ru
Impicchiamolo
Mp’nnèra
Impiccherei
Mpènn (2)
Precipitarsi
(Usato in modo ironico)
Mo’ m’ ògl mpènn!
Non voglio farmi coinvolgere
Mp’l’gnì
Intirizzire
Mp’llà
Sbronzare
Mponn
Bagnare
Mponn,
mpunn,
mponn,
mpunné’m,
mpunné’t,
mpunn’n
Mpunnènn
Bagnando
Mpuss
Bagnato
Mpunniévv,
mpunniésct,
mpunnètt,
mpunniémm,
mpunniétt’n
Bagnai,
bagnasti,
bagnò,
bagnammo,
bagnarono
Mp’rm’nì
Marcire
Mpr’nà
Ingravidare
Mpr’sctà
Prestare
Mprèsct,
mpriésct,
mprèscta,
mpr’scta’m,
mpr’scta’t,
mprièsct’n
Mpr’scta’t
Prestato
Mpr’ssiunà
Fare paura
Mpr’ssio’n
Faccio paura
Cià mpr’ssiuna’t
Ha avuto paura
Mp’santì
Appesantire
Mpullà
Fare vescicole
Mpolla
Fa vescicole
Mpul’ntì
Arroventare
Mpul’ntì nu fiérr
Arroventare un ferro
Mpuntà
Impuntare
Mpont (m’)
Impunto (mi)
Mpurtà
Importare
M’ n’ mpòrta
Mi importa
N’n m’ n’ mpòrta
Non mi importa
N’n t’ n’ mpurtà
Non preoccupar-tene
Mpurt’llà
Riordinare le viti
Mpurtèll
Riordino le viti
Mpus’mà
Stare fermo
Mpus’mé’ij (m’)
Sto fermo
Cià mpus’ma’t annanz a mé
Si è fermato dritto davanti a me
Mputrì
Imputridire
Cià mputri’t l’ pa’n dént all’arca
E’ imputridito il pane nella dispensa
Mpuzà
Rinunciare, arrendersi
Mpo’z
Rinuncio
A’ uta mpuzà
Ha dovuto rinunciare
Mpuzzì (1)
Ammorbare
A’ mpuzzi’t scta sctanzia
Ha ammorbato questa stanza
Mpuzzì (2)
Bacare
Ciann mpuzzi’t l’ nu’c
Le noci si sono bacate
M’rcà
Ferire alla testa
Mèrch ,
miérch,
mèrca,
m’rca’m,
m’rca’t,
miérch’n
M’rià (1)
Ammirare
Mi’r,
mi’r,
mira,
m’ria’m,
m’ria’t,
mir’n
M’riann
Ammirando
Sctèngh m’riànn ch’ la bèlla uagliòla
Sto ammirando quella bella ragazza
M’ria (2)
Osservare
M’ria’t
Osservato
Mir’ru
Osservalo
M’rià (3)
Mirare
M’rià arru lèbb’r
Mirare alla lepre
M’r’tà
Meritare
Mèr’t ,
miér’t,
mèr’ta,
m’r’ta’m,
m’r’ta’t,
miért’n
M’r’ta’t
Meritato
Mucc’cà
Mordere
Mocc’ch,
mucc’ch,
mocc’ca,
mucc’ca’m,
mucc’ca’t,
mocc’ch’n
Mucc’ch’jà (1)
Mordicchiare
Mucc’ch’jà (2)
Mangiucchiare
Mucc’ché’ij
Mangiucchio
Mucc’ch’iann
Mangiucchiando
Sò mucc’ch’ja’t
Ho fatto uno spuntino
Mumurià
Brontolare
Mumuré’ij,
mumuri’ij,
mumuré’ija,
mumuria’m,
mumuria’t,
mumuré’ij’n
Mumuriann
Brontolando
Munnà
Mondare
Monn
Mondo
Munnà l’ ra’n
Eliminare le erbac-ce dal grano verde
Muntà
Montare
Mont,
munt,
monta,
munta’m,
munta’t,
mont’n
Murì
Morire
M’ mò’r,
t’ muo’r,
c’ mò’r,
c’ murì’m,
v’ murì’t,
c’ muor’n
Muort
Morto
Murènn
Morendo
Murètt
Morì
Muriétt’n
Morirono
C’ scta murènn
Sta morendo
Musc’ià
Tergiversare
Musc’ié’j,
musc’ij,
musc’iéija,
musc’ia’m,
musc’ia’t,
musc’ié’jn
Mus’mià
Fiutare cercando
Mus’mé’ij
Fiuto
Muzzà
Mozzare
Mozz,
muzz,
mozza,
muzza’m,
muzza’t,
mozz’n
Nassc (1)
Nascere
Nasscènn
Nascendo
Na’t
Nato
Nassciévv,
nassciésct,
nasscètt,
nassciémm,
nassciétt’n
Nacqui,
nascesti,
nacque,
nascemmo,
nacquero
Nassc (2)
Sorgere
Nasurchià
Tirare su col naso
Natà
Nuotare
Na’t
Nuoto
M’ sò mpara’t a natà
Ho imparato a nuotare
Nazz’cà (1)
Cullare
Nazz’ché’ij,
nazz’chi’ij,
nazz’che’ija,
nazz’chia’m,
nazz’chia’t,
nazz’che’ijn
Nazz’cà (2)
Dondolare
Nazz’cà ncòpp alla sèggia
Dondolare sulla sedia
Ncacchià (l’ còss)
Divaricare (le gambe)
Ncacchj
Divarico
Ncal’cà
Esagerare
Ncal’ch
Esagero
Ncallà
Scaldare
Ncall
Scaldo
Ncallam’ru
Scaldiamolo
Ncallar’c
Scaldarsi
Ncallà l’acqua
Riscaldare l’acqua
Ncallanì
Ingolosire
Ncancarì
Intirizzire
M’ sò ncancari’t p’ l’ fridd
Sono intirizzito dal freddo
N’cannà
Mettere le canne
Sò iu’t a ncannà ru pasct’n
Sono andato a mettere i sostegni alle viti
Ncar’cà
Incaricare
Ncar’ch
Incarico
Ncarrà
Indovinare
Ncar’sc’gnì
Rinsecchire
Macch ncar’sc’gni’t
Polenta rinsecchita
Ncasà
Riempire oltre il limite
Ncat’nà
Incatenare
Ncaté’n,
ncati’n,
ncatè’na,
ncat’na’m
ncat’na’t ,
ncatén’n
Ncazzà
Arrabbiare
Nc’calì
Accecare, abbagliare
Ncènn
Dolere
Nc’nnènn
Dolendo
Nc’nnut
Doluto
M’ ncènn ru cua’p
Ho mal di testa
Nchianà (1)
Salire
Nchianann
Salendo
Nchiana ncòppa
Sali
Nchianà (2)
Portare sopra
Nchiana ssa sèggia
Porta su codesta sedia
Nciarm’chià
Riparare alla buona
Nciuncuì
Anchilosare
Nciuncui’t
Anchilosato
Nciuncuènn
Anchilosando
(A volte usato anche per indicare una debolezza fisica o un indolenzimento muscolare)
Nc’m’ntà
Infastidire
Nc’mènt,
nc’miént,
nc’mènta,
nc’m’nta’m,
nc’m’nta’t,
nc’miént’n
Nc’m’ntann
Infastidendo
Ncò’c
Arroventare
Ncuott
Arroventato
Ncuciévv,
ncuciésct,
ncucètt,
ncuciémm,
ncuciétt’n
Arroventai,
arroventasti,
arroventò,
arroventammo,
arroventarono
Ncr’ccà
Rizzare
Ncri’jà
Fecondare
Nc’rtà
Innestare
Ncèrt,
nciért,
ncèrta,
nc’rta’m,
nc’rta’t,
nciért’n
Ncuccià
Intestardirsi
Ncòcc
Mi intestardisco
Ncuglì
Germogliare
Ncuglissc
Germoglia
A’nn ncugli’t
l’ pata’n
Le patate hanno germogliato
Ncullà
Incollare
Ncòll,
ncuoll,
ncòlla
nculla’m
nculla’t,
ncòll’n
Ncuncar’c
Abbacchiarsi
Ncurà
Accovacciare
M’ ncu’r
Mi accovaccio
Ncurdà (1)
Rimpinzare
M’ sò ncurda’t d’ ficura
Mi sono rimpinzato di fichi
Ncurdà (2)
Tendere
Ncòrd
Tendo
Ncurda’t
Teso
Ncurdà la fu’n
Tendere la corda
Ncurdà (3)
Bastonare
Ruà ncurda’t d’ pala’t
Lo ha riempito di botte
Ncòrd’ru
Bastonalo
Nfamà
Diffamare
Nfa’m
Diffamo
Nfascià
Fasciare
Nfauzì
Diventare falso
Nf’cchià
Infilare
Nficchj
Infilo
Nficchj’ru
Infilalo
Nf’lià
Infilzare
Nfì’l
Infilzo
Nf’lia’r
Infilzerei
Nfrac’dà
Marcire
Nfruscià
Cozzare, sbattere
Nfrò’sc
Cozzo
Nfròscia
Cozza
Nfucà (1)
Arroventare
Nfò’ch,
nfuo’ch,
nfòca,
nfuca’m,
nfuca’t ,
nfòch’n
Nfucà (2)
Inaridire il terreno con un’aratura intempestiva
Nfumà
Arrabbiarsi
N’furmà
Informare
Nform,
nfurm,
nforma,
nfurma’m,
nfurma’t,
nfurm’n
Nfurnà
Infornare
Nforn
Inforno
Nfurtì
Diventare aceto
(Tipico del vino, o dell’olio).
Nfusc’cà
Imboscare
L’ vacch ciann iu’t a nfusc’cà
Le vacche si sono rifugiate nel bosco
Nfussà
Impantanare
Nfòss
Impantano
Nfutì
Infoltire
Ngannà
Ingannare
Ngann
Inganno
Ng’gnar’c
Ingegnarsi
N’giupp’nà
Inceppare
Ngiurg’llì
Adornare
Ngrassà
Ingrassare
Ngrugnà
Imbronciare
Ngrogn
Imbroncio
Nguacchià
Sporcare
Nguaià
Inguaiare
Ngua’j
Inguaio
Ngurd’nì
Ingolosire
N’ià
Negare
Nè’j,
nié’j,
nèia,
n’ia’m,
n’ia’t,
niéj’n,
N’iass
Negassi,
negheresti
N’ia’t
Negato
Nquartà
Irrobustire
Cià nquarta’t
Si è irrobustito
Nquiatà
Arrabbiare
Nquié’t (m)
Arrabbio (mi)
Nquiata’t
Arrabbiato
Nsalvat’chì
Inselvatichire
Nsul’cà
Fare i solchi
per la piantagione
Ntaccà (1)
Intaccare
Ntacch
Intacco
Ntaccà (2)
Comprare a credito
(e non saldare)
Ntartaglià
Balbettare
Ntènd
Intendere
M’ n’ ntènd
Me ne intendo
Ntrambalià
Barcollare
Ntrambalé’ij
Barcollo
Ntrambaliu’n
Barcollando
Cià mbria’ch
e camina ntrambaliu’n
Si è ubriacato e cammina barcollando
Ntrambì
Curvare
(Riferito ad un palo di legno)
Ntr’ccià (1)
Intrecciare
Ntrécc,
ntricc,
ntréccia,
ntr’ccia’m,
ntr’ccia’t,
ntrécc’n
Ntr’ccià (2)
Complicare
Ntròmétt
Intromettere
Nt’r’ssà
Interessare
Nt’rèssa
Interessa
Ntrunch’lià
Scuotere
Ntrunch’lé’ij
Scuoto
Rà da’t na ntrunch’liata
Gli ha dato uno scossone
Ntru’utà
Intorbidare
Ntro’t
Intorbido
Ntru’utà l’acqua
Intorbidare l’acqua
Nt’ss’chì
Irrigidire
Ntucchì
Rimbambire
Ntumacà
Riempire di botte
Ruà ntumaca’t d’ pala’t
Lo ha riempito di botte
Ntummà (1)
Bere a sazietà
M’ sò ntumma’t d’ vi’n
Ho bevuto tanto vino
Ntummà (2)
Bastonare
Ntomm’ru buo’n
Bastonalo ben bene
Nturzà
Incastrare
Ntorz
Incastro
Ntorz.
Nturz,
ntorza,
nturza’m,
nturza’t,
nturz’n
Ruà nturza’t dént
Lo ha incastrato dentro
Ntuscià
Annoiare
Ntusctà
Indurire
Ntòsct,
ntuosct,
ntòscta,
ntuscta’m,
ntuscta’t ,
ntuosct’n
Ntuss’cà
Avvelenare
Ntòss’ch,
ntuoss’ch,
ntòss’ca,
ntuss’ca’m,
ntuss’ca’t,
ntuoss’ch’n
Nzaccà (1)
Insaccare
Nzacch
Insacco
Nzaccà (2)
Infilare
Nzapunà
Insaponare
Nzapo’n
nzapu’n,
nzapona,
nzapuna’m,
nzapuna’t,
nzapon’n
Nzapurì
Insaporire
Nz’cchià
Infilare
Nzicchj
Infilo
Nzicchj’ru
Infilalo
Nzisct
Insistere
Nz’sctènt
Insistente
Nz’sctu’t
Insistito
Nz’gnà (1)
Insegnare
Nzégn,
nzign,
nzégna,
nz’gna’m
nz’gna’t,
nzign’n
Nz’gnà (2)
Indicare
Nz’gnà la vi’a
Indicare la strada
Nz’ppà
Riempire oltre misura
Nzépp,
nzipp,
nzéppa,
nz’ppa’m,
nz’ppa’t,
nzépp’n
Nz’rrà
Rinchiudere
Nzèrr,
nziérr,
nzèrra,
nz’rra’m,
nz’rra’t,
nziérr’n
Nzuccarà
Inzuccherare, addolcire
Nzul’f’gnà
Sobillare
Nzul’f’gné’ij
Sobillo
Nzultà
Insultare
Nzult
Insulto
Nzurà
Sposare
Nzo’r (m’)
Sposo (mi)
Nzor’t
Sposati
Paccà
Spaccare
Pacch
Spacco
Pacch’ru
Spaccalo
Paccà lé’n
Spaccare legna
Paià
Pagare
Pa’j
Pago
Paiann
Pagando
Paia’t
Pagato
Pai’ru
Pagalo
Palià
Bastonare
Palé’ij,
pali’ij,
paléija,
palia’m,
palia’t
palé’jn
Pant’ch’jà
Respirare affannosamente
Parà
Scacciare
Pa’r
Scaccio
Para
Scaccia
Parà ru qua’n
Scacciare il cane
Paraunà
Paragonare
Parao’n,
parau’n,
paraona,
parauna’m
parauna’t
paraon’n
Paraunann
Paragonando
Paré
Sembrare
Pa’r
Sembro
M’ pa’r
Mi sembra
Paru’t
Sembrato
Pariévv,
pariésct,
parètt,
pariémm,
pariétt’n
Sembrai,
sembrasti,
sembrò,
sembrammo,
sembrarono
Mà paru’t
Mi è sembrato
Parlà
Parlare
Parl
Parlo
Partì
Partire
Part
Parto
Partènn
Partendo
Parti’v
Partivo
Partù’t
Partito
partiévv,
partiésct,
partètt,
partiémm,
partiétt’n
Partii,
partisti,
partì,
partimmo
partirono
Passc (1)
Pascolare
Passcènn
Pascolando
Passciu’t
Pascolato
Passc (2)
Accudire
gli animali
Passc l’ pècu’r
Accudirele pecore
al pascolo
Passà (1)
Passare
Pass
Passo
Passam’ru
Passiamolo
Passà (2)
Essere promosso a scuola
Passare (3)
Subire
Passà nu ua’j
Subire una contrarietà
Pass’ià
Passeggiare
Pass’ié’ij
Passeggio
Patì
Patire, soffrire
Patènn
Patendo
Patissc
Patisco
Patu’t
Patito
Pazz’ià
Giocare
Pazzé’ij,
pazzi’ij,
pazzéija,
pazz’ia’m,
pazz’ia’t,
pazzé’j’n
Pazz’iann
Giocando
P’dalà
Pedalare
Pènn
Pendere
Pènn,
piénn,
pènn,
p’nné’m,
p’nné’t,
piénn’n
P’nniévv
Pendei
P’nnènn
Pendendo
P’nnèra
Penderei
P’nnu’t
Penduto
Pèrd
Perdere
Pèrd,
piérd,
pèrd,
p’rdi’m,
p’rdi’t,
piérd’n
P’rdènn
Perdendo
P’rdè’r
Perderei
P’rdi’v
Perdevo
P’rdu’t
Perso
P’rdiévv,
p’rdiésct,
p’rdètt,
p’rdiémm,
p’rdiétt’n
Persi,
perdesti,
perse,
perdemmo,
persero
P’ggiurà
Peggiorare
P’ggio’r,
p’ggiu’r,
p’ggiora,
p’ggiura’m,
p’ggiura’t ,
p’ggiur’n
P’glià (1)
Prendere
P’gliann
Prendendo
P’glia’r
Prenderei
P’gliassi’m
Prendessimo
Pigl
Prendo
Pigl’ru
Prendilo
Pigl’la
Prendila
P’glià (2)
Divampare
Ru fuo’ch à p’glia’t
Il fuoco si è acceso
P’glià (3)
Sposare
Giuann cià p’glia’t a Maria
Giovanni ha sposato Maria
Piacé
Piacere
Pia’c (m’)
Piace (mi)
Piaciu’t
Piaciuto
P’ntìr’c
Pentirsi
M’ n’ pènt
t’ n’ piént,
c’ n’ pènt,
c’ n’ p’nti’m,
v’ n’ p’nti’t,
c’ n’ piént’n
P’ntènn
Pentendo
P’ntiévv (m’ n’)
Pentii (mi)
P’ntu’t
Pentito
M’ trò’v p’ntu’t
Me ne sono pentito
M’ n’ sctèngh p’ntènn
Me ne sto pentendo
P’nzà (1)
Pensare
Pènz ,
piénz,
pènza,
p’nza’m,
p’nza’t ,
pènz’n
C’ pénz ij
Ci penso io
P’nzà (2)
Riflettere
Pènz’c
Pensaci
P’nzam’c
Pensiamoci
P’nzann
Pensando
Pr’ccià
Penetrare
Prèccia
Penetra
(Riferito ad un liquido)
Pr’d’cà (1)
Predicare
Prèd’ch,
priéd’ch,
prèd’ca,
pr’d’ca’m,
pr’d’ca’t,
priéd’ch’n
Pr’d’cà (2)
Rampognare
P’rdì
Perdere
P’rdunà
Perdonare
P’rdo’n
Perdono
P’rdo’n’m
Perdonami
P’rdon’ru
Perdonalo
Pr’f’rì
Preferire
Pri’f’rissc
Preferisco
Pr’ià
Pregare
Prè’j,
prié’j,
prèia,
pr’ia’m,
pr’ia’t,
prié’j’n
Pr’iat
Pregato
Pr’iavv,
pr’iasct,
pr’iatt,
pr’iamm,
pr’iatt’n
Pregai,
pregasti,
pregò,
pregammo,
pregarono
Pr’iar’c’n
Compiacersi
M’ n’ prè’j
Me ne compiaccio
P’rmétt
Permettere
P’rmiss
Permesso
P’rm’ttiévv,
p’rm’ttiésct,
p’rm’ttètt,
p’rm’ttiémm,
p’rm’ttiétt’n
Permisi,
permettesti,
permise,
permettemmo,
permisero
P’rm’ttènn
Permettendo
P’rm’tté’v
Permettevo
Pr’parà
Preparare
Pr’pa’r
Preparo
Pr’para’r
Preparerei
Pr’para’t
Preparato
Pr’par’ru
Preparalo
Pr’s’ntà (1)
Presentare
Pr’sènt,
pr’siént,
pr’sènta,
pr’s’nta’m,
pr’s’nta’t,
pr’siént’n
Pr’s’ntà (2)
Costituire
T’acci’ch e m’ vagl a pr’s’ntà
Ti uccido e vado a costituirmi
Pru’uà (1)
Tentare
Pru’uà (2)
Provare, assaggiare
Prò’v,
pruo’v,
pròva,
pru’ua’m,
pru’ua’t,
pruov’n
Pru’ua’r
Proverei
Pru’ua’t
Provato
Pruov’c
Provaci
Pròv’ru
Provalo
Pruff’d’ià
Insistere
Pruff’d’iéija
Insiste
Pruff’d’i’ij
Insisti
Prup’cà
Fare le pubblicazioni di matrimonio
Pru’uéd
Provvedere
Pru’ué’d,
pru’ui’d,
pru’uéd,
pru’udé’m,
pru’udé’t,
pru’uid’n
Pru’udènn
Provvedendo
Pru’udèra
Provvederei
Pru’uisct
Provvisto
Pr’zià
Periziare
Pr’zzà (1)
Valutare
Pr’zzà (2)
Considerare
N’n t’ prèzz propr’j
Non ho alcuna considerazione di te
P’sa’
Pesare
Pé’s,
pi’s,
pésa,
p’sa’m,
p’sa’t ,
pés’n,
P’sam’ru
Pesiamolo
P’sassi’m
Pesassimo
P’sc’cà
Pescare
Pésc’ch,
pisc’ch,
pésc’ca,
p’sc’ca’m,
p’sc’ca’t,
pisc’ch’n
P’sscià
Orinare
Pissc
Orino
P’sc’culià
Camminare in una pozzanghera
P’sià
Pestare, macinare
P’s’ie’ij,
p’s’i’ij,
p’s’iéija,
p’s’ia’m,
p’s’ia’t,
p’s’ieij’n
P’tà
Potare
Pé’t ,
pi’t,
pé’ta,
p’ta’m,
p’ta’t,
pét’n
P’ta’t
Potato
P’ttà
Tinteggiare
Pètt,
piétt,
pètta,
p’tta’m,
p’tta’t,
piétt’n,
Piétt’ru
Tinteggialo
P’ttann
Tinteggiando
P’tt’nà
Pettinare
Pètt’n,
piétt’n,
pètt’na,
p’tt’na’m,
p’tt’na’t,
piétt’n’n
Pulì
Pulire
Pulènn
Pulendo
Pulèra
Pulirei
Pulìssc
Pulisco
Pulissc’ru
Puliscilo
Punc’cà
Pungere
Ponc’ch,
punc’ch,
ponc’ca,
punc’ca’m,
punc’ca’t,
punc’ch’n
Punc’ch’ru
Pungilo
Purtà (1)
Avere
Purtà furia
Avere fretta
Purtà (2)
Portare
Pòrt,
puort,
pòrta,
purta’m,
purta’t,
puòrt’n
Pòrt’la
Portala
Pòrt’ru
Portalo
Purtam’ru
Portiamolo
Pusà
Posare
Pò’s,
puo’s,
pòsa,
pusa’m,
pusa’t,
puos’n
Pòs’la
Posala
Pos’ru
Posalo
Pusam’ru
Posiamolo
Pussè’d
Pervadere
Puté (1)
Potere
Pòzz,
puo’,
pò,
puté’m,
puté’t,
puonn
Pòzza
Possa (io – egli)
Pòzz’n
Possano
Puozz
Possa (tu)
Putassi’m
Potessimo
Putènn
Potendo
Putèra
Potrei
Putèss
Potessi
Putù’t (usato anche Puta)
Potuto
Putiévv,
putiésct,
putèt,
putiémm,
putiétt’n
Potei,
potesti,
poté,
potemmo,
poterono,
Puzza’m
Possiamo
(che noi)
Puzza’t
Possiate
Puté (2)
Sostenere
L’ pòzz
Riesco a sostenerlo
Puzzà
Puzzare
P’zz’chià
Pizzicare
Pizz’chj
Pizzico
Quaglià (1)
Cagliare
Quaglià l’ latt
Cagliare il latte
Quaglià (2)
Cementare
Quaglià la pòrta
Cementare
la porta
Quaglià (3)
Quadrare
Què’d
Chiedere
Qudènn
Chiedendo
Quié’s
Chiesto
Qudiévv,
qudiésct,
qudètt,
qudiémm,
qudiétt’n
Chiesi,
chiedesti,
chiese,
chiedemmo,
chiesero
Rabb’llà
Ribellare
Rabbèll (m’)
Ribello (mi)
Rabb’nì
Rinvenire, riprendersi
Rabbè
Rinviene
Rabb’nu’t
Rinvenuto
Rabbufà
Sbuffare
Rabbufa cò’m a nu uant’c
Sbuffa come un mantice
Racanià
Russare
Racané’ij,
racani’ij,
racané’ija,
racania’m,
racania’t,
racané’ijn
Racaniànn
Russando
Raccumannà
Raccomandare
Rac’mulià
Racimolare
Rac’mulé’ij
Racimolo
Rac’muliann
Racimolando
Raddu’c
Ridurre
Raddutt
Ridotto
Raggiunà
Ragionare
Raggio’n,
raggiu’n,
raggiona,
raggiuna’m,
raggiuna’t,
raggiun’n
Rammannì
Rassegnare
Rammétt (1)
Rifarsi
M’ sò rammiss
Mi sono rimesso in sesto
Rammétt (2)
Rinviare ad altra data
A’nn rammiss la fèscta
Hanno aggiornato i festeggiamenti
Rapì
Aprire
Ra’p,
ra’p,
ra’p,
rapi’m,
rapi’t,
rap’n,
Rapassi’m
Aprissimo
Rapènn
Aprendo
Rapèra
Aprirei
Rapiért
Aperto
Rapiévv,
rapiésct,
rapètt,
rapiémm,
rapiétt’n
Aprii,
apristi,
aprì,
aprimmo,
aprirono
Rapim’ru
Apriamolo
Rappurtà
Riferire
Rappòrt
Riferisco
Rapp’zzà
Rammendare
Rappèzz
Rammendo
Rarà
Arare
Ra’r
Aro
Rarann
Arando
Rara’r
Arerei
Rara’v
Aravo
Rasc’cà
Graffiare
Rasc’ca’r
Graffierei
Ras’sch
Graffio
Ch’ la faccia rasc’ca’ta
Con la faccia graffiata
Rassciatà
Riposare, riprendere fiato
Rassciat’t
Riposati
M’ ògl rasciatà
Voglio riposarmi
un po’
Rassacré’d
Capacitarsi
N’n m’ pòzz rassacré’d
Non riesco
a capacitarmi
Rass’gnà
Rassegnare
Rasségn (m’),
rassign (t’),
rasségna (c’).
rass’gna’m (c’),
rass’gna’t (v’),
rasségn’n (c’)
Rattà
Grattare
Ratt’m
Grattami
(Vale sia per le cose che per le persone
Rattà l’ casc (grattare il formaggio)
M’ ratt s’ m’ tè ro’r
(mi gratto se mi prude)
R’caccià
Portare fuori
R’cacc
Porto fuori
(Generalmente riferito a qualcosa portato a spalla fuori da un posto poco accessibile)
R’cap’tà
Trovarcisi
N’n c’ puozz r’cap’tà
Spera che non ti accada
R’cé’v
Ricevere
R’cé’v,
r’ci’v,
r’cé’v,
r’c’vé’m,
r’c’vé’t,
r’civ’n
R’c’u’t
Ricevuto
R’c’vènn
Ricevendo
R’chiamà
Riprendere,
rimproverare
R’chia’m
Riprendo
R’chiama’t
Ripreso
R’cògl
Raccogliere
R’cugliénn
Raccogliendo
R’cuglièra
Raccoglierei
R’cuogl
Raccogli
R’cuo’t
Raccolto
R’cugliévv,
r’cugliésct,
r’cugliètt,
r’cugliémm,
r’cugliétt’n
Raccolsi,
raccogliesti,
raccolse,
raccogliemmo,
raccolsero
R’c’ttà (1)
Sistemare
R’cètt,
r’ciétt,
r’cètta,
r’c’tta’m,
r’c’tta’t ‘,
r’ciett’n
R’c’ttà (2)
Uccidere
R’culà
Passare,filtrare
R’co’l
Filtro
R’culà l’ latt
Filtrare il latte
R’curdà
Ricordare
M’ r’còrd,
t’ r’cuord,
c’ r’còrda,
c’ r’curda’m,
v’ r’curda’t,
c’ r’cuord’n
Rè’ij
Reggere
Rié’ij
Reggi
Rié’ij’ru
Reggilo
R’ijénn
Reggendo
R’iju’t
Retto
R’fa’
Rifare
R’facc,
r’fa’,
r’fa’,
r’facè’m,
r’facé’t,
r’fann
R’facènn
Rifacendo
R’fatt
Rifatto
R’flètt
Riflettere
R’fl’ttènn
Riflettendo
R’f’lià
Rifilare
R’fi’l
Rifilo
R’fonn
Perdere, rimettere
R’funn
Perdi
R’funnassi’m
Perdessimo
Rifunn’c
Perdici
R’funnènn
Perdendo
R’fuosct
Perso
Rr’funniévv,
r’funniésc,
r’funnètt,
r’funniémm,
r’funniétt’n
Persi,
perdesti,
perse,
perdemmo,
persero
R’fr’ddà
Raffreddare
R’frèdd,
r’fridd,
r’frédda
r’fr’dda’m r’fr’dda’t ‘,
r’fridd’n
R’fr’ddann
Raffreddando
R’fr’sc’cà (1)
Rinfrescare
R’frésc’ch,
r’frisc’ch,
r’frésc’ca,
r’fr’sc’ca’m,
r’fr”sc’ca’t,
r’frisc’ch’n,
R’fr’sc’cà (2)
Bastonare
Mo’ t’ r’frésc’ch!
Adesso le prendi!
R’ialà
Regalare
R’ia’l
Regalo
R’iala’r
Regalerei
Ri’r
Ridere
Ri’r’n
Ridono
R’ré’m
Ridiamo
R’rènn
Ridendo
R’ré’v
Ridevo
R’rù’t
Riso
R’riévv,
r’riésct,
r’rètt,
r’riémm,
r’riétt’n
Risi,
ridesti,
rise,
ridemmo,
risero
R’manè
Restare
R’ma’n
Resto
R’ma’s
Restato
R’maniévv,
r’maniésct,
r’manètt,
r’maniémm,
r’maniétt’n
Restai,
restasti,
restò,
restammo,
restarono
R’métt
Rimettere
R’mitt’ru
Rimettilo
R’miss
Rimesso
(Generalmente riferito al bestiame portato in stalla)
Sò r’méss l’ vacch
Ho messo le vacche nella stalla
R’m’nà
Agitare, scuotere
R’mé’n,
r’mi’n,
r’ména,
r’m’na’m,
r’m’na’t,
r’mén’n
R’mén’ru
Scuotilo
R’m’nann
Scuotendo
R’m’nì
Lievitare
R’m’nu’t
Lievitato
R’mpaccià
Rinfacciare
R’mponn
Arrampicarsi
in cima a qualcosa
R’mpuosct
Arrampicato in cima a qualcosa
R’munnà
Sbucciare
R’monn,
r’munn,
r’monna,
r’munna’m,
r’munna’t ,
r’mmunn’n
R’munnà nu mi’l
Sbucciare una mela
R’mu’sc’gnà (1)
Mescolare
R’musc’gnà dént alla péntula
Mescolare nella pentola
R’muscì’n
Mescolo
R’mu’sc’gnà (2)
Rovistare
R’musc’gnà dént arru triatu’r
Rovistare
nel cassetto
R’mut’cà
Rovesciare, capovolgere
R’mòt’ch,
r’muot’ch,
r’mòt’ca,
r’mut’ca’m,
r’mut’ca’t,
rimòt’ch’n
R’ncantà
Scacciare
R’ncantà r’ maluocchj
Scacciare il malocchio
R’ncr’fià (1)
Rinvigorire
R’ncri’f
Rinvigorisco
Cià r’ncr’f’ia’t
E’ rinvigorito
R’ncr’fià (2)
Drizzare
Ru uatt ha r’ngr’f’ia’t ru pé’l
Il gatto ha drizzato il pelo
R’ngrazià
Ringraziare
R’ngraz’j
Ringrazio
R’nnu’à
Rinnovare
R’nnò’v
Rinnovo
R’ntanà
Rintanare
R’nutà
Rinfacciare
R’nò’t
Rinfaccio
Romp
Rompere
Romp,
rump,
romp,
rumpé’m,
rumpé’t,
rump’n
Rumpassi’m
Rompessimo
Rumpènn
Rompendo
Rumpèra
Romperei
Rump’ru
Rompilo
Rutt
Rotto
Rumpiévv,
rumpiésct,
rumpètt,
rumpiémm,
rumpiétt’n
Ruppi,
rompesti,
ruppe,
rompemmo,
ruppero
R’passà
Ripassare
R’pè’t
Ripetere
R’pè’t ,
r’pié’t,
r’pè’t ,
r’p’tè’m,
r’p’tè’t,
r’piét’n
R’p’tu’t
Ripetuto
R’p’tiévv,
r’p’tiésct,
r’p’tètt,
r’p’tiémm,
r’p’tiétt’n
Ripetei,
ripetesti,
ripetette,
ripetemmo,
ripeterono
R’p’glià
Attecchire
(Tipicamente una piantina trapiantata o un innesto)
R’ponn
Riporre
R’puosct
Riposto
R’purtà
Riportare,riferire
R’pòrt
Riporto
R’pusà
Riposare
M’ r’po’s,
t’ r’puo’s,
c’ r’pòsa,
c’ r’pusa’m,
v’ r’pusat,
c’ r’puos’n
R’pòs’t
Riposati
R’pusam’c
Riposiamoci
R’sanà
Guarire
R’sciarà
Inveire
Cià r’sciara’t cò’m a nu qua’n arraija’t
Ha inveito come un cane arrabbiato
R’sciunnà
Vomitare
R’scionn
Vomito
R’sctrégn (1)
Raggruppare
R’sctr’gnènn
Raggruppando
R’sctritt
Raggruppato
R’sctrégn
l’ pècu’r
Raggruppare le pecore
R’sctrégn (2)
Mettere insieme
R’sctrégn nu puo’ch d’ sòld
Mettere insieme un po’ di denaro
R’sctrégn (3)
Sanare
R’sctrégn la vott
Sanare la botte di legno in vista della vendemmia
R’sisct
Resistere
R’s’sctéra
Resisterei
R’s’scté’v
Resistevo
R’s’sctu’t
Resistito
R’s’sctiévv,
r’s’sctiésct,
r’s’sctètt,
r’s’sctiémm,
r’s’sctiétt’n
Resistetti,
resistesti,
resistette,
resistemmo,
resistettero
R’s’ntì
Risentire
R’sor’j (1)
Sgorgare
R’su’riu’t
Sgorgato
L’acqua r’sor’j dalla tèrra
L’acqua sgorga dalla terra
R’sor’j (2)
Abbondare
L’ ra’n c’ r’sor’j
Abbiamo grano in abbondanza
R’scp’ttà
Rispettare
R’scpètt
Rispetto
R’scpiétt’ru
Rispettalo
R’scpiétt
Rispetti
R’t’rià (1)
Ritirare
R’t’rià (2)
Rientrare a casa
R’ti’r (m’)
Rientro a casa
R’tir’t
Rientra a casa
M’ r’ti’r annòtt
Rientrerò tardi
R’tru’à
Ritrovare
R’trò’v
Ritrovo
(Con il significato di scoprire l’origine di qualcosa)
R’turnà
Ritornare
R’torn,
r’turn,
r’torna,
r’turna’m,
r’turna’t,
r’turn’n
R’torn’t
Torna indietro
R’uardà
Riguardare, conservare
R’ulà
Regolare
Rèu’l,
riéu’l,
rèula,
r’ula’m,
r’ula’t,
rèul’n
Rièul’t
Regolati
R’ula’t
Regolato
Rumà
Ruminare
Ruma
Rumina
R’ursà
Inveire
Rusc’cà (1)
Rosicchiare
Rosc’ch,
rusc’ch,
rosc’ca,
rusc’ca’m,
rusc’ca’t,
rosc’ch’n
Rusc’cà (2)
Masticare
N’n l’ rosc’ch
Non riesco a masticarlo
Rusc’cà (3)
Rodere
M’ rosc’ca ru sctòm’ch
Mi rode lo stomaco, (ho fame)
R’utà (1)
Mandare indietro
(Riferito particolarmente agli ani-mali al pascolo)
R’utà (2)
Rigirare
R’òt,
r’uo’t,
r’òta,
r’uta’m,
r’uta’t ,
r’uot’n
R’utàr’c
Ribellarsi contro qualcuno
R’utar’c com a na’ serp
Ribellarsi come un serpente pronto a mordere
R’v’dé (1)
Rivedere
R’v’dé (2)
Curare
Mèija r’v’dé r’ fatt mi’j
Devo curare i miei affari
R’visct
Rivisto/curato
R’v’glià
Svegliare
R’végl
Sveglio
R’vigl
Svegli
R’v’nd’cà
Ribellarsi
R’vènd’ch (m’)
Ribello (mi)
R’zz’là
Rassettare
R’zzé’l,
r’zzi’l,
r’zzéla,
r’zz’la’m,
r’zz’la’t,
r’zzél’n
Sagl
Salire
(Indifferentemente, si usa n’chianà)
Saglié’m
Saliamo
Sagliénn
Salendo
Sagliss’n
Salissero
Sagl’ru
Portalo su
Sagliù’t
Salito
Sagliévv,
sagliésct,
sagliètt,
sagliémm,
sagliétt’n
Salii,
salisti,
salì,
salimmo,
salirono
Sagnà (1)
Salassare
La vacca cià sagnata
Le vacche più anziane erano in grado di curarsi, arrivando a ferirsi per procurarsi la perdita di sangue
Sagnà (2)
Ferire
Ru sò sagna’t
L’ho colpito e ferito
Salà
Salare
Sa’l
Salo
Sala’t
Salato
Salutà
Salutare
Salu’t
Saluto
(Usato nel saluto all’arrivo, o partenza per un lungo viaggio)
Salvà
Salvare
Salv’ru
Salvalo
Sapé
Sapere
Sacc,
sa,
sa,
sapé’m,
sapé’t,
sann
Sapassi’m
Sapessimo
Sapéll
Saperlo
Sapèra
Saprei
Sapé’v,
sapi’v,
sapéva,
sapava’m, sapava’t ,
sapév’n
Sapevo,
sapevi,
sapeva,
sapevamo,
sapevate,
sapevano
Sapiss!
Sapessi!
Sapu’t
Saputo
Sapiévv,
sapiésct,
sapètt,
sapiémm,
sapiétt’n
Seppi,
sapesti,
seppe,
sapemmo,
seppero
Sarru
Sappilo
Sazià
Saziare
Saz’j
Sazio
Scbatt (1)
Sbattere
Sctbattém’r
Sbattiamoli
Scbattu’t
Sbattuto
Scbattiévv ,
scbattiésc,
scbattètt,
scbattiémm, scbattiétt’n
Sbattei,
sbattesti,
sbatté,
sbattemmo,
sbatterono
Scbatt la pòrta
Sbattere la porta
Scbatt (2)
Vagare senza meta
Vagl abbi’ia scbattènn
Sto girando a vuoto
Scbatt (3)
Sbattere
(Con questo termine si definiva l’eliminazione di cuccioli di cane o di gatto nati in modo
indesiderato)
Scbacà
Svuotare
Scba’ch
Svuoto
Scbacà l’ sacchétt
Vuotare i sacchi
Scbacurà
Sgranare
Scbacurà
na pigna d’u’ua
Sgranare un grappolo d’uva
Scbaglià
Sbagliare
Scbagl
Sbaglio
Scballà
Svoltare allontanandosi
(Tipicamente dietro la curva di una strada)
Scball
Svolto
Scbar’scià
Gettare lontano
Scbari’sc
Getto lontano
Sc’barisc’ru
Gettalo lontano
Scbaundì
Sbalordire
Scb’lacchià
Disperdere
(Proprio delle galline che, spaventate da qualcosa o da qualcuno, corrono via in tutte le direzioni)
Scb’nc’lià
Scuotere
Scb’ndracà
Lacerare
Scboll
Bollire fuoriuscendo dal contenitore
Scbr’chià
Affrettare
Scbr’chiam’c
Affrettiamoci
Scbri’ch (m’)
Affretto (mi)
Scbrich’t
Affrettati
Scb’rd’ià (1)
Avviare
M’ so’ sb’rd’ijat
Mi sono avviato
Scb’rd’ià (2)
Srotolare
Scb’rdia’t
Srotolato
Scb’rri’t
Srotolo
Scbru’ugnà
Svergognare
Scbr’ògn
Svergogno
Scb’rzà
Dare in escandescenze
Scbèrz,
scbiérz,
scbèrza,
scb’rza’m,
scb’rza’t ,
scbiérz’n
Scb’ssciulià
Oziare
Scb’ssciulé’ij
Ozio
Scb’ssciuliann
Oziando
Scbuccià
Bocciare
A’ scta’t scbuccia’t alla sc’còla
E’ stato bocciato a scuola
Scbudà
Slogare
Scbò’d
Slogo
Cià scbuda’t ru pu’z
Si è slogato il polso
Scbud’llà
Sbudellare
Scbudèll,
scbudiéll,
scbudèlla,
scbud’lla’m,
scbud’lla’t,
scbudiéll’n
Scbudrà
Rotolarsi sul terreno
Scbuodra (c’)
Rotola (si)
(Tipico degli equini, ma figurativamente riferito anche alle persone)
Scbufarà
Rimpinzare
Scbufaré’ij,
scbufari’ij,
scbufaré’ija,
scbufaria’m,
scbufaria’t,
scbufaré’ij’n
Scbuglià
Scoprire
Scbugl
Scopro
Scbugl’ru
Scoprilo
Scbuttà (1)
Sbottare
Scbòtt
Sbotto
Scbuttà (2)
Rompere gli argini
A’ scbutta’t
la buttatura
Si è rotta la diga
Scbuttunà
Sbottonare
S’ccà
Essiccare
Sécch
sicch
sécca,
s’cca’m,
s’cca’t,
sicch’n
Sc’cacar’jà
Lordare con escrementi
Sc’cacaréij,
sc’cacari’ij,
sc’cacaréija sc’cacaria’m,
sc’cacaria’t,
sc’cacaréij’n
Sc’cacar’ja’t
Lordato con escrementi
Sc’caccal’ià
Fare coccodè
Sc’caccià
Estorcere
Sc’cacchià
Svellere un ramo
Sc’cacchj
Svello
Figurativamente, soprattutto in forma di minaccia, anche un arto “t’ sc’cacchj na còssa”: ti svello una gamba
Sc’cagnà
Barattare
Sc’cal’cavà
Scomputare/Detrarre
Sc’cal’f’gnà
Scalfire
Sc’callà
Riscaldare
Sc’callam’c
Riscaldiamoci
Sc’cal’p’llà
Scalpellare
Sc’camà
Ventilare/Togliere la pula dal grano
Sc’campà
Scampare
Sc’campanià
Penzolare
Sc’campané’ij
Penzolo
Sc’camullà
Raccogliere le pannocchie
Sc’camoll,
sc’camull,
sc’camolla,
sc’camulla’m,
sc’camulla’t ‘,
sc’camoll’n
Sc’canà
Sfinire
Sc’canann
Sfinendo
Sc’canaglià
Dedurre
N’n pòzz sc’canaglià niént
Non riesco a capirci niente
Sc’canc’llà
Cancellare
Sc’cancèll
Cancello
Sc’cannà
Scannare
Sc’cannann
Scannando
Sc’canzà (1)
Spostare
Sc’canz’t da èss
Spostati da lì
Sc’canzà (2)
Evitare
Sc’cap’cullà
Precipitarsi
Sc’cap’còll (m’)
Precipito (mi)
Sc’cap’là
Smettere il lavoro
Sc’cap’l
Smetto di lavorare
Sc’cappà (1)
Scappare
Sc’capp
Scappo
M’ n’ sc’capp
Scappo via
Sc’cappà (2)
Sfuggire
Mà sc’cappa’t dall ma’n
Mi è sfuggito dalle mani
Sc’capp’llà
Scappellare
Sc’cappèll (m’)
Scappello (mi)
Sc’capuccià
Rompere la punta di qualcosa
Sc’capòcc,
sc’capuocc,
sc’capòccia,
c’capuccia’m,
sc’capuccia’t,
sc’capòcc’n
Sc’capulià
Farla franca
Sc’capulé’ij
La faccio franca
La sò sc’capu-liata
L’ho fatta franca
Sc’cap’zzià
Ricalcitrare
Sc’cap’zzéija
Ricalcitra
Sc’cap’zzeija cò’m a nu mu’l
Ricalcitra come un mulo
Sc’car’cà
Scaricare
Sc’car’ch
Scarico
Sc’car’cam’r
Scarichiamoli
Sc’carcià
Lacerare, rompere
Sc’carc
Lacero
Sc’carcia’t
Lacerato
Sc’carc’r
Lacerali
C’ià sc’carciata la cammiscia
Si è rotta la camicia
Sc’cardà
Scheggiare
Sc’car’m’gnà
Razzolare
Sc’car’mégn,
sc’car’mign,
sc’car’mégna,
sc’car’m’gna’m,
sc’car’m’gna’t,
sc’car’mégn’n
Sc’cartà
Scartare
Sc’cartafuglià
Scartocciare
Sc’cartafògl
Scartoccio
Sc’cartafuglià r’ mazzariégl
Scartocciare le pannocchie
Sc’casà
Traslocare
Sc’ca’s
Trasloco
Sc’casa’t
Traslocato
Sc’cassà
Rompere
Sc’cassa’t
Rotto
Sc’cass’ru
Rompilo
Sc’catam’ncià
Lavoricchiare
Sctèngh sc’cata-m’nciann
Sto cercando di combinare qual-cosa
Sc’cat’chì
Abbandonare
(il nido)
Sc’cat’nà
Scatenare
Sc’caté’n,
sc’cati’n,
sc’caténa,
sc’cat,na’m,
sc’cat’na’t,
sc’catén’n
Sc’cauzà (1)
Scalzare
(Togliere le scarpe)
M’ sò sc’cauza’t
Mi sono tolto le scarpe
Sc’co’z (m’)
Tolgo le scarpe (mi)
Sc’cu’z (t’)
Togli le scarpe (ti)
Sc’co’z’t
Togliti le scarpe
Sc’cauzà (2)
Scalzare
(Togliere la terra dalle radici)
Sò sc’cauza’t na chianta
Ho scavato intorno ad una pianta, mettendo le radici al sole
Sc’cchià
Sfilare dalle mani
Sc’cchia’r
Sfilerei …
Scicchj
Sfilo dalle mani
Mà sc’cchia’t l’ pa’n da mma’n
Mi ha sfilato il pane dalle mani
Sc’ch’cuccià
Spiaccicare
Sc’ch’cocc
Spiaccico
Cià sc’ch’cuccia’t ntèrra
Si è spiaccicato a terra
Sc’chiaff’ià
Schiaffeggiare
Sc’chiaffé’ij
Schiaffeggio
Sc’chiaff’ia’r
Schiaffeggerei
Sc’chianà
Spianare
Sc’chiarà
Risciacquare
Sc’chiarì
Rischiarare
Sc’chiarènn
Rischiarando
Sc’chiattà (1)
Morire
C’ pòzza sc’chiattà
Che possa morire
Sc’chiattà (2)
Rompere
Cià sc’chiatta’t la sacchètta
Si è rotto il sacco
Sc’chiattuì
Sgonfiare
Cià sc’chiattui’t l’ nchia’t
Si è sgonfiata la tumefazione
Sc’chiò’v
Spiovere
Sc’chiu’ènn
Spiovendo
Sc’chiuov’t
Spiovuto
Sc’chiu’à
Schiodare
Sc’chiò’v
Schiodo
Sc’chiuo’v
Schiodi
Sc’chiu’ann
Schiodando
Sc’còc
Scuocere
Sc’cucènn
Scuocendo
Sc’cuott
Scotto
Sc’corr
Scorrere
Sc’currènn
Scorrendo
Sc’curru’t
Scorso
Sc’co’sc
Scucire
Sc’cuscènn
Scucendo
Sc’cusci’t
Scucito
Sc’cusciévv,
sc’cusciésct,
sc’cuscètt,
sc’cusciémm,
sc’cusciétt’n
Sc’còssaromp
Rompere una gamba
Sc’còssarutt
Con la gamba rotta
Sc’cr’ià
Sparire
Sc’cr’iàt
Sparito
Sc’cri’j (m’)
Sparisco
Sc’cri’jt
Sparisci
Cià sc’cria’t
E’ sparito dalla vista
Sc’cri’v
Scrivere
Sc’critt
Scritto
Scr’viévv,
scr’viésct,
scr’vètt,
scr’viémm,
scr’viétt’n
Scrissi,
scrivesti,
scrisse,
scrivemmo,
scrissero,
Sc’cr’vènn
Scrivendo
Sc’cr’vé’v
Scrivevo
Sc’cruccà (1)
Schioccare
Sc’cròcch
Schiocco
Sc’cruccà (2)
Dare, assestare
Sc’cròcch’r
Dagli
T’ sc’scròcch nu pacch
Ti do uno schiaffo
Sc’crupì (1)
Scorgere
Sc’crò’p,
sc’cruo’p, sc’crò’p,
sc’cupri’m,
sc’cupri’t,
sc’cuopr’n
Sc’crupènn
Scorgendo
Sc’crupì (2)
Svelare
Sc’crupì r’ mbruogl
Svelare gli inganni
Sc’crusctà
Scrostare
Sc’crosct
Scrosto
Sc’cr’zz’ià (1)
Schizzare
Sc’crizzia
Schizza
Sc’cr’zz’ià (2)
Piovigginare
Sc’cr’zzéija
Pioviggina
Sc’cucchià (1)
Disconnettere
Sc’cocchia
Disconnette
Sc’cucchj
Disconnetti
Sc’cucchià (2)
Dividere, spaiare
Sc’cuccià
Scocciare
Sc’còcc,
sc’cuocc,
sc’còccia,
sc’cuccia’m,
sc’cuccia’t, sc’còcc’n
Sc’cucc’lià
Tintinnare
Sc’cucc’lé’ij
Tintinno
Sc’cuc’rà
Sbucciare
Sc’còc’r,
sc’cuoc’r,
sc’còc’ra,
sc’cuc’ra’m,
sc’cuc’ra’t,
sc’cuoc’r’n
Sc’cugnà
Trebbiare
Sc’cogn,
sc’cugn,
sc’cogna,
sc’cugna’m,
sc’cugna’t,
sc’cogn’n
Sc’culà
Scolare
Sc’co’l,
sc’cu’l,
sc’cola,
sc’cula’m,
sc’cula’t,
sc’col’n
Sc’cullà
Scollare
Sc’còll,
sc’cuoll,
sc’còlla,
sc’culla’m,
sc’culla’t,
sc’cuoll’n
Sc’culmà
Scolmare
Sc’còlm
Scolmo
Sc’cummétt
Scommettere
Sc’cummitt
Scommetti
Sc’cummiss
Scommesso
Sc’cumparì
Sfigurare
Sc’cumparissc
Sfiguro
Sc’cump’dià
Perdere la pazienza
Sc’cump’d’ié’ij (m’)
Perdo la pazienza
Sc’cumponn
Scomporre
Sc’cumponn,
sc’cumpunn,
sc’cumponn,
sc’cumpunné’m,
sc’cumpunné’t, sc’cumpunn’n
Sc’cumpunnènn
Scomponendo
Sc’cumpunn’ru
Scomponilo
Sc’cumpuosct
Scomposto
Sc’cumpunniévv,
sc’cumpunniésct,
sc’cumpunnètt,
sc’cumpunniémm
sc’cumpunniétt’n
Scomposi,
scomponesti,
scompose,
scomponemmo, scomposero
Sc’cunc’cà
Infastidire
Sc’conc’ch,
sc’cunc’ch,
sc’conc’ca,
sc’cunc’ca’m,
sc’cunc’ca’t,
sc’cunc’ch’n
Sc’cuntà
Scontare
Sc’cont,
sc’cunt,
sc’conta,
sc’cunta’m,
sc’cunta’t,
sc’cunt’n
Sc’cunt’ntà,
Scontentare,
Sc’cuntènt, sc’cuntiént,
sc’cuntènta,
sc’cunt’nta’m,
sc’cunt’nta’t,
sc’cuntiént’n
Sc’cupà
Scopare
Sc’co’p,
sc’cu’p,
sc’copa,
sc’cupa’m,
sc’cupa’t,
sc’cup’n
Sc’cuppà
Superare
Sc’còpp
Supero
L’acqua m’ sc’còppa
Il livello dell’acqua supera la mia altezza
Sc’cuppià
Esplodere
Sc’còpp’j,
sc’cuopp’j,
sc’còppia,
sc’cuppia’m,
sc’cuppia’t,
sc’cuopp’jn
Sc’cup’rchià
Scoperchiare
Sc’cupèrchj,
sc’cupiérchj,
sc’cupèrchia, sc’cup’rchia’m,
sc’cup’rchia’t,
sc’cupérchj’n
Sc’curaggì
Scoraggiare
Sc’curcià
Spellare
Sc’còrc,
sc’cuorc,
sc’còrcia,
sc’curcia’m,
sc’curcia’t,
sc’còrc’n
Sc’curdà
Scordare
Sc’còrd (m’n’)
Scordo (me ne)
Sc’còrd’t’l
Scordatelo
Sc’curdà’t
Scordato
Sc’curì
Oscurare
Sc’curènn
Oscurando
Sctà sc’curènn
Sta facendo buio
Sc’curnà
Scornare
Sc’còrn
Scorno
Sc’currì
Scolare
Sc’currissc’ru
Scolalo
Sc’curtà
Esaurire la disponibilità
Sc’curta’t
Esauriti
Sc’curt’cà
Scorticare
Sc’còrt’ch,
sc’cuort’ch,
sc’còrt’ca,
sc’curt’ca’m,
sc’curt’ca’t,
sc’còrt’ch’n
Sc’curt’llià
Accoltellare
Sc’curtèll
Accoltello
Sc’cusctà
Scostare
Sc’cutrà
Scuotere
Sc’còtr,
sc’cuotr,
sc’cuotra,
sc’cutra’m,
sc’cutra’t ‘,
sc’cuotr’n
Sc’cuzz’cà
Scrostare
Sc’còzz’ch
Scrosto
Scd’gnà
Indolenzire
(Generalmente riferito ad un’ articolazione)
M’ cià scd’gna’t nu vracc
Mi si è indolenzito un braccio
Scd’lianà
Mandare in rovina
Scdliana’t
Malridotto
Scd’l’nzà
Sbrindellare
Scd’lènz,
scd’liénz,
scd’lènza,
scd’l’nza’m,
scd’l’nza’t,
scd’lènz’n
Scd’l’nza’t
Sbrindellato
Scd’luffà
Spezzare le reni
Scd’mussà
Rompere il muso
Scdr’ccià
Sgrovigliare
Scdricc
Sgroviglio
Scdr’gnà
Sfiancare
Scd’rrì’n
Sfianco
Scdrupà
Demolire
Scdruzzì (1)
Togliere la ruggine
Scdruzzì (2)
Pulire a fondo
Scdruzzissc
Pulisco a fondo
Scégl (1)
Scegliere
Scégl,
scigl,
scégl,
sc’glié’m,
sc’glié’t,
scigl’n
Sc’gliènn
Scegliendo
Sc’glié’v
Sceglievo
Scigl’ru
Sceglilo
Sci’u’t
Scelto
Sc’gliévv,
sc’gliésct,
sc’gliètt,
sc’gliémm,
sc’gliétt’n,
Scelsi,
scegliesti,
scelse,
scegliemmo,
scelsero
Scègl (2)
Scegliere separando
Scégl l’ uli’v
Pulire le olive dalle foglie
Scfà
Disfare
Scfacc’gnà
Ferire la faccia
Scfacci’n,
scfacci’n,
scfacci’na,
scfacc’gna’m,
scfacc’gna’t,
scfacci’n’n
Scfac’nnì
Sfaccendare
Sé’m scfac’nni’t
Abbiamo finito il grosso del lavoro
Scfasscià
Sfasciare
Scfassc
Sfascio
Scfassc’ru
Sfascialo
Scfasct’dià (1)
Spazientire
M’ sò scfasct’dia’t
Mi sono spazientito
Scfasct’dià (2)
Infastidire
Scfasct’d’ié’ij
Infastidisco
Mà m’nu’t a scfasct’dià
E’ venuto ad infastidirmi
Scf’ccià (1)
Suppurare
A’ scf’ccia’t la p’sctèma
Ha suppurato la cisti
Scf’ccià (2)
Bucare
Scfècc
Buco
T’ scfècc la panza
Ti buco la pancia
Scf’llà (1)
Tagliare
M’ so scf’lla’t na mana ch’ ru curtiégl
Mi sono ferito alla mano con il coltello
Scf’llà (2)
Affettare grossolanamente
Sò scf’lla’t ru pr’sutt
Ho affettato il prosciutto
Scfott
Deridere
Scfott,
scfutt,
scfott,
scfutté’m,
scfutté’t,
scfutt’n
Scfuttassi’m
Deridessimo
Scfuttènn
Deridendo
Scfuttu’t
Deriso
Scfuttiévv,
sctuttiésct,
scfuttètt,
sfcuttiémm,
scfuttiétt’n
Derisi,
deridesti,
derise,
deridemmo, derisero
Scfraccà
Schiacciare
Scfracch
Schiaccio
(Normalmente riferito alle patate bollite)
Sc’frac’llà
Sfracellare
Scfraculià
Sbriciolare
Scfr’ddà
Avere sfrido
Scfrédda
Ha sfrido
A’ scfr’dda’t
E’ calato di peso
Scfri’j
Soffriggere
Scfr’iènn
Soffriggendo
Scfritt
Soffritto
Scfrusscià (1)
Perdere le foglie
Cià scfrussciata la chianta
L’albero ha perso le foglie
Scfrusscià (2)
Dilapidare
Scfrussc’r
Dilapidali
Sò scfrusscia’t tutt r’ sòld
Ho speso tutti i soldi
Scfrussc’r tutt quant!
Spendili tutti!
Scfr’zz’ià
Schizzare
Scfr’zzé’ij
Schizzo
Scfugà
Sfogare
Scfògh,
scfuogh,
scfòga,
scfuga’m,
scfuga’t,
scfògh’n
Scfum’chià
Affumicare
Scfum’ché’ij
Affumico
Scfum’chia’t
Affumicato
Scfunnà
Sfondare
Scfonn,
scfunn,
scfònna,
scfunna’m,
scfunna’t,
scfunn’n
Scfurià
Sfuggire dal controllo
(Generalmente riferito ad un animale che sfugge dal controllo)
Scfurzà (1)
Sforzare
Scfòrz,
scfuorz,
scfòrza,
scfurza’m,
scfurza’t,
scfuorz’n
Scfòrz’t
Sforzati
Scfurzà (2)
Forzare
Scfussà
Dissotterrare
Scfòss,
scfuoss,
scfòssa,
scfussa’m,
scfussa’t,
scfòss’n
Scfutì
Sfoltire
Scfutènn
Sfoltendo
Scfutissc
Sfoltisco
Scf’zià
Divertire
Scfiz’j (m’)
Diverto (mi)
Scgarrà
Sbagliare
Scgarupà
Rovinare
Scgarupa’t
Rovinato
Cià scgarupa’t ru mu’r
Il muro è rovinato giù
Scgravà
Partorire
Scgr’glià
Zampillare
Scgriglia
Zampilla
Scguazzarià
Sguazzare
Scguazzaré’ij
Sguazzo
Scgubbà
Ingobbire
Sch’nucchià
Demolire
Sch’nòcchj
Demolisco
Sciaccà
Ferire alla testa
Sciacch
Ferisco alla testa
Sciacq’t’ià
Agitare un recipiente con l’acqua
Sciacq’té’ij
Agito un recipiente con l’acqua
Sciacquà
Risciacquare
Sciacquarià
Giocare nell’acqua
Sciacquaré’ij
Gioco nell’acqua
Scialà
Dissipare
Scia’l
Dissipo
Sciamp’ià
Fiammeggiare
Sciampéija
Fiammeggia
Sciascialià
Parlare a vanvera
Sciarà
Inaridire
(Tipicamente, la campagna brucia-ta dal vento caldo e secco)
Sciarrà
Bisticciare
Sciatà
Respirare
Scia’t
Respiro
Sciat’mià
Ansimare
Sciat’mé’ij
Ansimo
Sciògl (1)
Sciogliere
(Smettere di arare, liberando i buoi dal giogo)
Sciògl (2)
Sciogliere, slegare
Sciògl,
sciuogl,
sciògl,
sciuglié’m,
sciuglié’t,
sciuogl’n
Sciuglièra
Scioglierei,
Sciuglié’v,
Scioglievo,
Sciuo’t,
Sciolto
Sciugliévv,
sciugliésct,
sciugliètt,
sciugliémm,
sciugliétt’n
Sciolsi,
sciogliesti,
sciolse,
sciogliemmo,
sciolsero
Sciuccuà
Nevicare
Sciòcca
Nevica
Sciuccuarià
Nevischiare
Sciuccuaréija
Nevischia
Sciuccuariann
Nevischiando
Sciunnà
Fiondare
Sciunnar’c
Fiondarsi
Sciunnar’c ncuogl a u’n
Fiondarsi addosso a qualcuno
Sciupà
Dimagrire
Cià sciupa’t
E’ dimagrito
Sciurì
Fiorire
Sciurissc
Fiorisce
Sciusc’l’ià
Gozzovigliare
Sciusscià
Soffiare
Sciossc,
sciussc, sciosscia,
sciusscia’m,
sciusscia’t,
sciussc’n
Sciu’urà
Scivolare
Sciu’r
Scivolo
Sciu’r capabball
p’ la vassa
Scivolo per le scale
Sclavà
Dilavare
Sc’lì
Svaporare
Cià sc’li’t l’ vi’n
E’ svaporato il vino
Scm’ccià
Adocchiare
Scmècc
Adocchio
Sc’mì
Rimbecillire
Sc’mi’t
Rimbecillito
Scm’s’rì
Ridurre il contenuto di un recipiente
Scmuntà
Smontare
Scmont
Smonto
Scmusctracà
Ferire alla faccia
Sc’nc’lià
Arruffare
Sc’nc’lé’ij
Arruffo
Sc’nn’chià
Titubare
Sc’nn’chéija
Tituba
Scpad’llà
Spadellare
(Letteralmente, rompersi la “padella” (la scapola), in realtà, cadere rovinosamente)
Scpalà
Spalare
Scpa’l
Spalo
Scpalazzà
Spalancare
Scpalià
Spargere
Scpalé’ij
Spargo
Scpaliam’ru
Spargiamolo
Scpallà
Rompere la spalla
Cià scpallata la vacca
Alla vacca si è rotta la spalla
Scpann
Stendere
Scpannénn
Stendendo
Scpa’s
Steso
Scpant’cà
Sfinire
Scparà
Sparare
Scparagnà
Risparmiare
Scpar’glià
Sparigliare
Scparigl
Spariglio
Scparì
Sparire
Scparissc
Sparisco
Scpartì
Dividere
Scpart
Divido
Scpartènn
Dividendo
Scpartim’ru
Dividiamolo
Scpartu’t
Diviso
Scpassà
Oltrepassare il limite
Rà scpassa’t ru bicchié’r
Si è ubriacato
Scpazzulà
Mangiare
M’ so’ scpazzula’t tutt cò’s
Ho mangiato tutto
Scp’ccià (1)
Pettinare
Scp’ccià (2)
Sbrigare
Scp’cciam’c a f’nì
Sbrighiamoci a finire
Scp’ccià (3)
Sgrovigliare
Scpicc
Sgroviglio
Scp’ccià
na matassa
Sgrovigliare una matassa
Scp’chià
Spigare
(Relativo all’erba, grano, verdura, ecc., che mette la spiga)
Scp’culià
Speculare
Scpènn (1)
Spendere (denaro)
Scpènn,
scpiénn,
scpènn ,
scp’nné’m,
scp’nné’t,
scpiénn’n
Scpiénn
Spendi
Scpiénn’ru
Spendilo
Scpì’s
Speso
Scp’nniévv,
scp’nniésct,
scp’nnètt,
sp’nniémm, scp’nniétt’n
Spesi
spendesti,
spese,
spendemmo,
spesero
Scp’nnènn
Spendendo
Scpènn (2)
Spendere
(Nel senso tirare giù qualcosa di appeso)
Scp’là
Riaprire un orifizio otturato
Scp’ll’ccià
Dividere,pacificare
Scp’llicc
Divido
Scp’ll’cchià
Togliere i baccelli
Scp’llécchj,
scp’llicchj,
scp’llécchia,
scp’ll’cchia’m,
scp’ll’cchia’t,
scp’llécchj’n
Scp’nà
Spinare la botte
Scp’nnà
Spennare
Scpénn ,
scpinn,
scpénna,
scp’nna’m,
scp’nna’t ‘,
scpénn’n
Scpénn’ru
Spennalo
Scp’nsà
Distribuire
Scpèns
Distribuisco
Scponn
Rispondere
Scpunn
Rispondi
Scpunnassì’m
Rispondessimo
Scpunné’v
Rispondevo
Scpunn’n
Rispondono
Scpuosct
Risposto
Scpunniévv,
scpunniésct,
scpunnètt,
scpunniémm,
scpunniétt’n
Risposi, rispondesti,
rispose,
rispondemmo,
risposero
Scp’pp’jà
Fumare con piacere
Scp’ppé’ij,
scp’ppi’ij,
scp’ppéija,
scp’pp’ja’m,
scp’pp’ja’t,
scp’ppéij’n
Scp’rà
Sperare
Scpè’r,
scpié’r,
scpèra,
scp’ra’m,
scp’ra’t,
scpiér’n
Scp’rd’zià
Sprecare
Scp’rdi’zj
Spreco
Scprè’m
Spremere
Scprié’m
Spremi
Scpr’mènn
Spremendo
Scpr’funnà
Sprofondare
Scpr’fonn
Sprofondo
Scp’rì
Desiderare
Scp’rissc
Desidero
Scp’rl’ssà
Ustionare
M’ so scp’rl’ssa’t na mana
Mi sono ustionato una mano
Scpr’sà
Lacerare
Cià scpr’sata la sacchetta
Si è lacerato il sacco
Scpr’sscià
Spremere
Scprèssc,
scpriéssc,
scprèsscia,
scpr’sscia’m,
scpr’sscia’t,
scpriéssc’n,
Scp’s’lià
Soppesare
Scp’s’léij,
scp’s’li’j,
scp’s’léija,
scp’s’lia’m,
scp’s’lia’t,
scp’s’léij’n
Scp’s’lé’ij
Soppeso
Scp’s’lia’t
Soppesato
Scp’taccià
Strappare, fare a pezzi
Scpuglià
Spogliare
Scpògl,
scpuogl,
scpòglia,
scpuglia’m,
scpuglia’t,
scpuogl’n
Scpugliam’ru
Spogliamolo
Scpuglia’t
Spogliato
Scpugliavv,
spugliasct,
scpugliatt,
scpugliamm,
scpugliatt’n
Spogliai,
spogliasti,
spogliò,
spogliammo,
spogliarono
Scpugnà
Inzuppare
Scpul’pà
Spolpare
Scpol’p
Spolpo
Scpolp’t
Spolpati
Scpolp’t s’uoss
Spolpati codesto osso
Scpuntà
Spuntare
Scpont
Spunto
Scpurcà
Sporcare
Scpòrch,
scpuorch,
scpòrca,
scpurca’m,
scpurca’t ,
scpòrch’n
Scpurgà
Espurgare
Scpurgh
Espurgo
Scpusà
Sposare
Scpò’s,
scpuo’s,
scpòsa,
scpusa’m,
scpusa’t,
scpuos’n
Scpusctà
Spostare
Scpòsct,
scpuosct scpòscta,
scpuscta’m,
scpuscta’t ,
scpuosct’n
Scpòsct’ru
Spostalo
Scpòsct’t
Spostati
Scputà
Sputare
Scp’utià
Scorreggiare
Scp’uté’ij
Scorreggio
Scpuzz’lià
Mangiare con piacere
Scpuzz’lé’ij
Mangio con piacere
Scp’zzà (1)
Spezzare, rompere
Scpèzz,
scpiézz,
scpèzza,
scp’zza’m,
scp’zza’t,
scpiézz’n
Scp’zzà (2)
Fare a pezzi
Scpiézz’ru
Spezzalo
Scp’zzà
ru puorch
Fare a pezzi il maiale per la conservazione
Scp’zz’glià
Sfrangiare
Scp’zz’glia’t
Sfrangiato
Scquaccià (1)
Rompere
Scquacc
Rompo
Squacc’ru
Rompilo
Sò scquaccia’t nu piatt
Ho rotto un piatto
Scquaccià (2)
Schiacciare
Scquadr’llà
Sbriciolare
Cià scquadr’lla’t la sèggia
Si è sbriciolata la sedia
Scquaglià
Sciogliere
Scquaqquarià
Sobbollire
Scquaqquaré’ija
Sobbolle
Sctà
Stare
Sctèngh,
sctà,
sctà,
scté’m,
scté’t,
sctann
Sctassi’m
Stessimo
Scta’t
Stato
Sctiévv,
sctiésct,
sctèt,
sctiémm,
sctiétt’n
Stetti,
stesti,
stette,
stemmo,
stettero
Sctatt
Statti
Sctém’c
Stiamoci
Sctènga
Stia
Sctènn
Stando
Sctéva,
scti’v,
sctéva,
sctava’m,
sctava’t,
sctév’n
Stavo,
stavi,
stava,
stavamo,
stavate,
stavano
Sctèra
Starei
Sctéss
Stessi (io)
Sctét’v
Statevi
Sctiss
Stessi (tu)
Sctà buo’n
Stare bene
Scta sò’d
Stare fermo
Sctatt sò’d
Stai fermo
Sctà zitt
Tacere
Sctém’c zitt
Tacciamo
Ch’ c’ sctènga zitt
Che taccia
Sctabb’lì
Stabilire, fissare
Sctabb’lissc
Fisso
Sctabb’li’t
Fissato
Sctagl’ntì
Ammaccare/far perdere il filo ad una lama
Sctagnà (1)
Arrestare il sanguinamento
Sctagnà (2)
Riparare un recipiente in rame
Sctamp’tià
Agitare i piedi
Sctannà
Scacchiare
(Togliere dalla vite i tralci in eccesso)
Sctarnutì
Starnutire
Sctégn
Stingere
Sctint
Stinto
Sct’mp’rà
Sciogliere
Sct’mp’rà la co’c
Sciogliere a calce
Sctòrc
Storcere
Sctuort
Storto
Sct’p’ià
Conservare
Scti’p,
scti’p,
sctipa,
sct’p’ia’m,
sct’p’ia’t,
sctip’n
Sctip’ru
Conservalo
Sctrabb’dé
Stravedere
Sctraccà
Stancare
Sctracch (m’)
Stanco (mi)
Sctracca’t
Stancato
(Viene usato anche sctracch)
Sctraccià
Strappare
Sctracc
Strappo
Sctrafugà
Strozzare
Sctrafò’gh
sctrafuo’gh
sctrafòga
sctrafuga’m
sctrafuga’t
sctrafuogh’n
T’ sctrafugass
Ti strozzerei
T’ puozz sctrafugà
Che tu possa strozzarti
Sctrasc’gnà
Trascinare
Sctrascì’n
Trascino
Sctrav’sià
Ferire, lacerare
Sctravi’s
Ferisco
Sctrav’sia’t
Ferito, lacero
Sctr’cuià
Sgranare
Sctr’cuia’t
Sgranato
Sctr’cu’ié’ij
Sgrano
Sctricu’j
Sgrani
Sctr’cuià l’ rantin’j
Sgranare il mais
Sctrégn (1)
Trattenersi
Sctrégn (2)
Stringere
Sctrégn,
sctrign,
sctrégn,
sctr’gné’m,
sctr’gné’t,
sctrign’n
Sctr’gnènn
Stringendo
Sctr’gnèra
Stringerei
Sctrign’t
Strìngiti
Sctrign’ru
Stringilo
Sctritt
Stretto
Sctr’gniévv,
sctr’gniésct,
sctr’gnètt,
sctr’gniémm,
sctr’gniétt’n
Strinsi,
stringesti,
strinse,
stringemmo,
strinsero
Sctr’f’ccià
Ridurre in cattivo stato
Sctr’fi’cc
Riduco in cattivo stato
Sctr’ià
Stirare
Scti’r
Stiro
Sctir’ru
Stiralo
Sctr’iann
Stirando
Str’ia’t
Stirato
Sct’nn’r’chià
Distendere
Sct’nn’ri’ch
Distendo
Sctr’ppà (1)
Pulire il sottobosco
Sctrépp,
sctripp,
sctréppa,
sctr’ppa’m,
sctr’ppa’t,
sctrépp’n
Sctr’ppà (2)
Smettere di produrre latte
La vacca cià sctr’ppa’ta
La vacca ha smesso di produrre latte
Sct’rrà
Sterrare
Sctèrr,
sctiérr,
sctèrra,
sct’rra’m,
sct’rra’t,
sctièrr’n
Sctrù’ij
Distruggere
Sctru’ijém
Distruggiamo
Sctru’ijèra
Distruggerei
Sctrutt
Distrutto
Struijévv,
struijésct,
struijètt,
struijémm,
struijétt’n
Distrussi,
distruggesti,
distrusse,
distruggemmo,
distrussero
Sctruncuà
Stroncare
Sctronch,
sctrunch,
sctronca,
sctruncua’m,
sctruncua’t,
sctrunch’n
Sctruppià
Storpiare
Sctruppé’ij,
sctruppi’ij,
sctruppé’ija,
sctrupp’ia’m,
sctrupp’ia’t,
sctruppé’ij’n
Sctrusscià (1)
Sfiorare, lambire
Sctrusscià (2)
Strofinare
Sctrussc
Strofino
Sctrussciann
Strofinando
Sctrusscià ch’ ru sctracc
Strofinare con lo straccio
Sctruzzà
Strozzare
Sctròzz,
sctruzz,
sctròzza,
sctruzza’m,
sctruzza’t ,
sctròzz’n
Sctucc’ià
Districarsi
Sctuccuà (1)
Spezzare, rompere
Sctòcch,
sctuocch,
sctòcca,
sctuccua’m,
sctuccua’t,
sctuocch’n
Sctuccuà (2)
Liberare
(Tipicamente, l’animale che si libera della cavezza)
Sctufà
Stufare
Sctu’f (m’)
Stufo (mi)
M’ sò sctufa’t
Mi sono stufato
Sctuià
Pulire
Scto’ij,
sctuij,
sctoija,
sctuia’m,
sctuia’t,
sctu’jn
Sctuij’t
Pulisciti
Sctuià la vocca
Pulire la bocca
Sctumacà
Nauseare
Sctòm’ch
Nauseo
Sctunà (1)
Stonare
Sctunà (2)
Frastornare
Sctò’n
Frastorno
Scturà
Sturare
Sctu’r
Sturo
Sctura’t
Sturato
Sctutà (1)
Spegnere
Sctu’t
Spengo
Sctuta’t
Spento
Sctut’ru
Spegnilo
Sctutà ru fuo’ch
Spegnere il fuoco
Sctutà (2)
Uccidere
Sctuzzà
Spezzare in modo grossolano
Sctòzz
Spezzo
Sctuzzà l’ pa’n
Spezzare il pane
Sct’zz’ià
Litigare
Scvacantà
Svuotare
Scvav’ià
Sbavare
Scvavéija
Sbava
Scv’glià
Svegliare
Scvégl (m’)
Sveglio (mi)
Scvigl’t
Svegliati
Scv’nà
Filtrare il mosto e metterlo in botte
Scv’nt’lià
Sventolare
Scv’nt’lé’ij
Sventolo
S’gà
Segare
Sé’gh,
si’gh,
séga,
s’ga’m,
s’ga’t,
ségh’n
S’gnà (1)
Segnare
S’gnà (2)
Comprare a credito
Ségn,
sign,
ségna,
s’gna’m,
s’gna’t,
ségn’n
S’gnà (3)
Prenotare
S’gutà
Inseguire
Ségu’t
Inseguo
(Riferito, principalmente, ai cani che inseguono la preda)
Sigg (1)
Ricevere botte
Mo’ sigg!
Adesso le prendi!
Sigg (2)
Riscuotere
S’ggènn
Riscuotendo
S’ggiu’t
Riscosso
S’ggiévv,
s’ggiésct,
s’ggètt,
s’ggiémm,
s’ggiétt’n
Riscossi,
riscuotesti,
riscosse,
riscuotemmo,
riscossero
Sò s’ggiu’t la p’nzio’n
Ho riscosso la pensione
S’mmétt
Accanire
S’mmiss
Accanito
S’m’nà
Seminare
Sém’n,
sim’n,
sém’na,
s’m’na’m,
s’m’na’t ,
sém’n’n
S’m’nà a cèsa
Seminare a spaglio
S’m’nà a sul’ch
Seminare a fila
S’m’nà a sc’chiazza
Seminare ad aiuola
Sott’métt
Sottomettere
S’nà
Lesionare
S’ntì (1)
Sentire
Sènt,
siént,
sènt ,
s’nti’m,
s’nti’t,
siént’n
S’ntassì’m
Sentissimo
S’ntènn
Sentendo
S’nti’v
Sentivo
S’ntu’t
Sentito
S’ntiévv,
s’ntiésct,
s’ntètt,
s’ntiémm,
s’ntiétt’n
Sentii,
sentisti,
sentì,
sentimmo,
sentirono
S’ntì (2)
Udire
N’n c’ siént?
Non senti?
S’ntir’c buo’n
Sentirsi bene
N’n m’ sènt buo’n
Non mi sento bene
S’parà
Separare
S’pa’r
Separo
S’ppuntà
Puntellare
S’ppont
Puntello
S’ppurtà
Sopportare
S’ppòrt ,
s’ppuort,
s’ppòrta,
s’ppurta’m,
s’ppurta’t ,
s’ppuort’n
S’rrà
Serrare
Sèrr
Serro
Siérr
Serri
S’rvì (1)
Servire
Sèrv,
siérv,
sèrv,
s’rvi’m,
s’rvi’t,
siérv’n
S’rvèra
Servirebbe
S’rviss
Servisse
S’rvu’t
Servito
S’rviévv,
s’rviésct,
s’rvètt,
s’rviémm,
s’rviétt’n
Servii,
servisti,
servì,
servimmo,
servirono
S’rvì (2)
Abbisognare
N’n m’ sèrv niént
Non mi occorre niente
S’sct’mà
Sistemare
S’sctè’m,
s’sctié’m,
sìsctèma,
s’sct’ma’m,
s’sct’ma’t,
s’sctém’n
Succè’d
Avvenire
Succ’dènn
Avvenendo
Succ’dètt
Avvenne
Succiéss
Successo
Avvenuto
Sucuà
Succhiare
Su’ch
Succhio
Sucua’t
Succhiato
(Tipicamente, una caramella)
Sudà
Sudare
Su’d
Sudo
Suda’t
Sudato
Sunà (1)
Suonare
Sò’n,
suo’n,
sòna,
suna’m,
suna’t,
suon’n
Sunam’ru
Suoniamolo
Sunann
Suonando
Sunà (2)
Menare
Mo’ t’ sò’n!
Adesso ti meno!
Sunà (3)
Aver voglia
N’ ò sunà!
Non ne ha voglia!
Sunà (4)
Farcela
C’ la suo’n?
Ce la fai?
Sunnà
Sognare
M’ sònn
Sogno
M’ sò sunna’t
Ho sognato
Sup’rà
Superare
Sop’r
Supero
Surchià
Succhiare
(Aspirare un liquido a labbra strette)
Suscp’rà
Sospirare
Suscpi’r
Sospiro
Taccarià
Bastonare
Taglià (1)
Tagliare
Tagl,
tagl,
taglia,
taglia’m,
taglia’t,
tagl’n
Tagl’ru
Taglialo
Taglià (2)
Disboscare
Taglià na cèsa
Disboscare un terreno di montagna
Tamènt
Guardare
Tamiè!
Guarda!
Tamiént’ru
Guardalo
Tam’ntassì’m
Guardassimo
Tam’nté’m
Guardiamo
Tam’ntiss’n
Guardassero
Tam’ntu’t
Guardato
Tam’ntiévv,
tam’ntiésct,
tam’ntètt,
tam’ntiémm,
tam’ntiétt’n
Guardai,
guardasti,
guardò,
guardammo,
guardarono,
Tamiént’ru buo’n
Guardalo bene
Vié a tamènt
Vieni a vedere
Tarlà
Tarlare
Tarmà
Gelare
Tégn
Tingere
Tégn,
tign,
tégn,
t’gné’m,
t’gné’t,
tign’n
T’gnènn
Tingendo
T’gném’ru, t’gném’la
Tingiamolo,
tingiamola
Tign’ru, tign’la
Tingilo, tingila
T’gnu’t
Tinto
T’gniévv,
t’gniesct,
t’gnètt,
t’gniémm,
t’gniétt’n
Tinsi,
tingesti,
tinse,
tingemmo,
tinsero
Tign
Tingi
Tèss
Tessere
T’mp’rà
Bagnare la terra in abbondanza
A’ t’mp’ra’t
Ha bagnato
T’né (1)
Aver voglia
N’n m’ n’ tè
Non ne ho voglia
T’né (2)
Avere
Tè!
Tieni!, prendi!
Tiétt’ru, tiétt’la
Tientelo / tientela
T’nassì’m
Tenessimo
T’ném’c’ru
Teniamocelo
T’nènn
Tenendo
T’nèra
Terrei
T’né’v,
t’ni’v,
t’néva,
t’nava’m,
t’nava’t,
t’név’n
Tenevo,
tenevi,
teneva,
tenevamo,
tenevano
T’niss
Tenessi
T’nù’t
Tenuto
T’niévv,
t’niésct,
t’nètt,
t’niémm,
t’niétt’n
Tenni,
tenesti,
tenne,
tenemmo,
tennero
M’ tè fa’m,
sé’t, fridd
Ho fame, sete, freddo
T’né (3)
Avere a cuore
C’ tèngh
Mi interessa
T’né (4)
Possedere
Tèngh,
tié,
tè,
t’né’m,
t’né’t,
tiénn
Tèngh na casa
Possiedo una casa
T’né (5)
Reggere,
mantenere
Tògl
Prendere
Tuo’t
Preso
Tòrc (1)
Torcere
Tòrc,
tuorc,
tòrc,
turcé’m,
turcé’t ,
tuorc’n
Tuorc’r
Torgigli
Turcém’r
Torciamogli
Turcé’v,
turci’v,
turcéva,
turciava’m,
turciava’t,
turcév’n
Torcevo,
torcevi,
torceva,
tercevamo,
torcevate,
torcevano
Turcènn
Torcendo
Turcèra
Torcerei
Turciù’t
Torto
Turciévv,
Turciésct,
Turcètt,
Turciémm,
turciétt’n
Torsi,
torcesti,
torse,
torcemmo,
torsero
Tuorc’r ru cuogl
Torcigli il collo
Tòrc (2)
Strizzare
(Tipicamente, i panni dopo il lavaggio)
Tossc
Tossire
Tossc,
tussc,
tossc,
tusscé’m,
tusscé’t,
tussc’n
Tusscènn
Tossendo
Tussciu’t
Tossito
Tussciévv,
tussciésct,
tusscètt,
tussciémm,
tussciétt’n
Tossii,
tossisti,
tossì,
tossimmo,
tossirono
Trabb’nì
Derivare
Trabbé
Deriva
Trainà
Trainare
Traì’n
Traino
Trancanià
Indugiare
Trapogn
Trapiantare
Trascì (1)
Entrare
Tra’sc
Entro
Trascènn
Entrando
Trasciassì’m
Entrassimo
Trasciu’t
Entrato
Trasciévv,
trasciésct,
trascètt,
trasciémm,
trasciétt’n
Entrai,
entrasti,
entrò,
entrammo,
entrarono
Trascì (2)
Portare dentro
Tra’sc ssa sèggia
Porta dentro codesta sedia
Tr’chià
Tardare
Tr’chiànn
Tardando
Tr’chia’v
Tardavo
Trica
Tarda
Tri’ch
Tardo
T’rdià
Spezzettare
T’rdiam’ru
Spezzettiamolo
T’rdiassi’m
Spezzettassimo
T’rdia’t
Spezzettato
T’rri’t
Spezzetto
Tr’ià
Tirare
Ti’r
Tiro
Tira
Tira
Tr’iam’ru
Tiriamolo
Tr’mà
Tremare
Trè’m,
trié’m,
trèma,
tr’ma’m,
tr’ma’t,
triém’n
Truà (1)
Trovare
Trò’v
Trovo
N’n m’ trò’v
Non mi tornano i conti
Truo’v
Trovi
Trò’v’ru
Trovalo
Truarru
Trovarlo
Truass
Trovassi
Trua’v
Trovavo
Truà (2)
Cercare
Truènn
Cercando
Vagl truénn l’ pècu’r
Sto cercando le pecore
Tubb’t’ià
Bussare
Tubb’té’ij
Busso
Tuccuà (1)
Incitare gli animali per farli camminare
Tuccuà (2)
Toccare
Tòcch,
tuocch,
tòcca,
tuccua’m,
tuccua’t,
tòcch’n
Tuzzà
Battere la testa
(Tipicamente riferito all’azione degli animali cornuti, come vacca, capra e montone, che caricano a testa bassa)
Tuzz’rà (1)
Bussare
A’nn tuzz’ra’t
Hanno bussato
Tuzz’rà (2)
Brindare
Tuozz’r
Brindo
Tuzz’ra’m
Brindiamo
Uadagnà
Guadagnare
Uagnà
Bagnare
(Lavaggio delle pecore, prima della tosatura, mediante bagno nel fiume)
Uarì
Guarire
Uarissc
Guarisco
Uarènn
Guarendo
Uarnì
Guarnire
Uarni’t
Guarnito
Uasctà (1)
Inacidire
Uasctà (2)
Guastare
Uasct
Guasto
Ubb’dì
Ubbidire
Ubb’dissc
Ubbidisco
Ulà
Volare
Vo’l,
u’l,
vola,
ula’m,
ula’t,
vol’n
Ulann
Volando
Ula’t
Volato
Ulè (1)
Necessitare
C’ ò ru martiégl
Occorre il martello
Ulé (2)
Volere
O’gl,
uo’,
o’,
ulé’m,
ulé’t,
uonn
Ulassi’m
Volessimo
Ulém’c
Vogliamoci
Ulèra
Vorrei
Uliss
Volessi
Ulù’t
Voluto
Uliévv,
uliésct,
ulètt,
uliémm,
uliétt’n
Volli,
volesti,
volle,
volemmo,
vollero
Ulè bè’n
Amare
Ulé ma’l
Odiare
Umà
Percolare
Umacà
Vomitare
O’m’ch,
uom’ch,
òm’ca,
umaca’m,
umaca’t,
uom’ch’n
Ummì
Tuonare
Ummènn
Tuonando
Ummissc
Tuona
Up’rà
Operare
O’p’r (m’),
uo’p’r (t’),
òp’ra (c’),
up’ra’m (c’), up’ra’t (v’),
uop’r’n (c’)
Urd’nà
Ordinare
Ord’n,
urd’n,
ord’na,
urd’na’m,
urd’na’t,
ord’n’n
Usà
Usare
U’s
Uso
Ussà
Spingere
Uss
Spingo
Uss’ru
Spingilo
Utà (1)
Girare, mescolare
Utà ru macch
Mescolare la polenta
M’ òta ru cua’p
Mi gira la testa
Utà (2)
Voltare
O’t ,
uo’t,
òta,
u’ta’m,
uta’t,
uòt’n
Uot’ru
Voltalo
Uot’t!
Voltati!
Utà’t
Voltato,
votato
Utavv,
utasct,
utàtt,
utamm,
utatt’n
Voltai,
voltasti,
voltò,
voltammo,
voltarono
Utà (3)
Votare
Utà call
Il tempo volge al caldo
Utà fridd
Il tempo volge al freddo
Utà nùl
Annuvolare
Utà s’ri’n
Rasserenare
Ut’chià
Gironzolare
Ut’ià
Girovagare
Uttà
Gettare
Utt
Getto
Uzz’ià
Usmare
Vacurià
Raccogliere chicchi radi
Valé
Valere
Va’l
Valgo
Valassì’m
Valessimo
Valèra
Varrebbe
Valu’t
Valuto
Vascià
Baciare
Va’sc,
va’sc,
vascia,
vascia’m,
vascia’t,
vasc’n
Vasciann
Baciando
Vascia’r
Bacerei
Vascia’t
Baciato
Vatt (1)
Picchiare,
percuotere
Vattènn
Picchiando
Vattém’ru
Picchiamolo
Vattèra
Picchierei
Vattu’t
Picchiato
Vattiévv,
vattiésct,
vattètt,
vattiémm,
vattiétt’n
Battei,
battesti,
batté,
battemmo,
batterono
Vatt l’ fa’f
Separare le fave secche dai baccelli
So’ vattut a figl’m
Ho picchiato mio figlio
So’ vattut l’ nù’c
Ho bacchiato le noci
Vatt (2)
Battere
Vatt l’ ma’n
Applaudire
Vatt’jà
Battezzare
Vatté’ij
Battezzo
Vatt’ja’t
Battezzato
Vav’jà
Piovigginare
Vavéija
Pioviggina
V’dé (1)
Controllare
Sò iu’t a v’dé ch’ fann
Sono andato a controllare cosa stanno facendo
V’dè (2)
Vedere
Véch,
vi’d,
vé’d,
v’dé’m,
v’dé’t,
vid’n
V’dènn
Vedendo
V’dèra
Vedrei
V’dé’v
Vedevo
V’diss’n
Vedessero
Vid’ru
Vedilo
Visct
Visto
V’diévv
v’diésct,
v’dètt,
v’diémm,
v’diétt’n
Vidi,
vedesti,
vide,
vedemmo,
videro
V’l’gnà
Vendemmiare
V’llégn,
v’llign,
v’llégna,
v’l’gna’m,
v’l’gna’t ,
v’llégn’n
Vénc
Vincere
Vénc,
vinc,
vénc,
v’ncé’m,
v’ncé’t,
vinc’n
Vinc’ru
Vincilo
V’ncènn
Vincendo
V’ncèra
Vincerei
V’ncé’v,
v’nci’v,
v’ncéva,
v’nciava’m,
v’nciava’t,
v’ncév’n
Vincevo,
vincevi,
vinceva,
vincevamo,
vincevate,
vincevano
V’nciassi’m
Vincessimo
V’nciu’t
Vinto
V’nciévv,
v’nciésct,
v’ncètt,
v’nciémm,
v’nciétt’n
Vinsi,
vincesti,
vinse,
vincemmo,
vinsero
Vénn
Vendere
Vénn,
vinn,
vénn,
v’nné’m,
v’nné’t,
vinn’n
Vinn’ru
Vendilo
V’nnénn
Vendendo
V’nnèra
Venderei
V’nné’v
Vendevo
V’nnù’t
Venduto
V’nniévv,
v’nniésct,
v’nnèt,
v’nniémm,
v’nniétt’n
Vendetti,
vendesti,
vendette,
vendemmo,
venderono
Vé’v (a volte si usa “Bé’v“)
Bere
Vé’v,
vi’v,
vé’v,
v’vé’m,
v’vé’t,
viv’n
Viv’t
Bevuto
V’viévv,
v’viésct,
v’vètt,
v’viémm,
v’viétt’n
Bevvi,
bevesti,
bevve,
bevemmo,
bevvero
Viv’t’ru
Bevilo
V’vém’c’ru
Beviamocelo
V’vèra
Berrei
V’véss
Bevessi
V’vé’v
Bevevo
V’nd’cà
Vendicare
Vènd’ch
Vendico
Voll
Bollire
Ullènt
Bollente
Ullu’t
Bollito
Ulliévv,
ulliésct,
ullètt,
ulliémm,
ulliétt’n
Bollii,
bollisti,
bollì,
bollimmo,
bollirono
V’sctì
Vestire
Vèsct,
viésct,
vèsct,
v’scti’m,
v’scti’t,
viésct’n
Viésct’ru
Vestilo
V’sctènn
Vestendo
V’sctu’t
Vestito
V’t’chià
Muovere
Sctèngh accuscì sctritt ca n’n m’ pòzz manch v’t’chià
Sto così stretto che non posso neanche muovermi
Zappà
Zappare
Zapparià
Sarchiare
Zapparé’ij
Sarchio
Zapparià l’ ra’n
Sarchiare il grano
Z’ffunnà
Abbondare senza misura
Z’ffonna (c’)
E’ esageratamente abbondante
Zumpà
Saltare
Zomp
Salto
Zumpam’ru
Saltiamolo
Zumpann
Saltando
Zump’ru
Saltalo
Zump’lià
Saltellare
Zump’léija
Saltella
Zump’liann
Saltellando
Zzur’ch’ià
Ronzare
Zzur’ché’ija
Ronza